TRKZ301 Dilbilimi

2 AKTS - 2-0 Süre (T+U)- 5. Yarıyıl- 2 Yerel Kredi

Genel Bilgi

Kod TRKZ301
Ad Dilbilimi
Yarıyıl 5. Yarıyıl
Süre (T+U) 2-0 (T-U) (17 Hafta)
AKTS 2 AKTS
Yerel Kredi 2 Yerel Kredi
Eğitim Dil Türkçe
Seviye Lisans Dersi
Tür Normal
Öğretim Şekli Yüz Yüze Öğretim
Bilgi Paketi Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi BİLAL ERDEM DAĞISTANLIOĞLU


Dersin Amacı

Bu dersin amacı Dilbilim alanına giriş yaparak Dilbilimin diğer disiplinlerle ilişkisine dikkat çekmek, dilin işlevlerine ve Dilbilimin altalanlarına ilişkin bilgi sunmaktır.

Dersin İçeriği

Dilbilim kavramı ve dilbilimin temel kavramları. Saussure ve yapısalcılık, Avrupa (Prag dilbilim okulu) ve Amerikan yapısalcılığı, sözcelem kuramları, göstergebilim gibi çeşitli alanların dil incelemeleriyle ilgili yaklaşımlarının tanıtılması. Dilbilim çalışmalarına yön veren önemli kişiliklerin (Martinet, Bloomfield, Harris, Hjelmslev, Chomsky vb.) çalışmalarıyla birlikte ele alınması. Betimsel boyutun yanı sıra dilin kullanımına yönelik edimbilimsel çözümlemelerin de yapılması.

Dersin Ön Koşulu

Yok.

Kaynaklar

Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Demirci, Kerim (2015). Türkoloji için Dilbilim: Konular Kavramlar Teoriler. Anı Yayıncılık. İmer, Kamile vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Kerimoğlu, Caner (2016). Genel Dilbilime Giriş. Pegem Akademi Yayıncılık. Kıran, Zeynel ve Eziler Kıran, Ayşe (2013). Dilbilime Giriş. Seçkin Yayıncılık. Uzun, N. Engin (1998), Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartışmalar, Ankara. Vardar, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul: Multilingual. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.

Notlar

Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Demirci, Kerim (2015). Türkoloji için Dilbilim: Konular Kavramlar Teoriler. Anı Yayıncılık. İmer, Kamile vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Kerimoğlu, Caner (2016). Genel Dilbilime Giriş. Pegem Akademi Yayıncılık. Kıran, Zeynel ve Eziler Kıran, Ayşe (2013). Dilbilime Giriş. Seçkin Yayıncılık. Uzun, N. Engin (1998), Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartışmalar, Ankara. Vardar, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul: Multilingual. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.


Dersin Öğrenme Çıktıları

Sıra Dersin Öğrenme Çıktıları
ÖÇ01 Dilbilimini konu ve kapsam olarak özetler.
ÖÇ02 Dilbilimin alt dallarını listeler.
ÖÇ03 Dilbilimin diğer disiplinlerle olan ilişkisini açıklar, bu ilişkiler arasında karşılaştırma yapar.
ÖÇ04 Dilin temel düzeylerinden Sesbilgisi ve Sesbilimi ve bunların inceleme alanlarını karşılaştırarak açıklar.
ÖÇ05 Dilin temel düzeylerinden Biçimbilimi ve inceleme alanlarını açıklar.
ÖÇ06 Dilin temel düzeylerinden Sözdizimi ve inceleme alanlarını açıklar.
ÖÇ07 Dilin temel düzeylerinden Anlambilim ile Edimbilimi ve bunların inceleme alanlarını açıklar.
ÖÇ08 Göstergebiliminin temel kavram ve ilkelerini yorumlar.
ÖÇ09 Dilbilimsel metin çözümlemesi yapar.


Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi

Sıra Tür Program Öğrenme Çıktıları Duzey
PÖÇ01 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Dil eğitiminin temel kavram ve terimlerini açıklar.
PÖÇ02 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Edebiyatın temel kavramlarını, Türk ve dünya edebiyatının başlıca yazar ve eserlerini bilir.
PÖÇ03 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Türkçenin anlama (dinleme ve okuma) ve anlatma (konuşma ve yazma) becerilerini; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor yönüyle bilir.
PÖÇ04 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Dil becerilerinin geliştirilmesinde dil bilgisi ve dil bilimin yeri ve önemini belirler. 4
PÖÇ05 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Türkçe öğretimi ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahiptir.
PÖÇ06 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini, Türkçenin tarihî gelişimini ve bu gelişime bağlı olarak yaşanan değişimleri inceler. 3
PÖÇ07 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Türkçe dil bilgisini (ses, şekil, yapı, anlam, köken, söz dizimi vb.) tüm alanlarıyla ayırt eder. 4
PÖÇ08 Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı Öğrencinin gereksinimine uygun Türkçeye ilişkin materyal geliştirir ve etkinlik tasarlar. 2
PÖÇ09 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Tüm dil becerilerini (okuma, yazma, dinleme, konuşma) geliştirmeye yönelik yöntem ve teknikleri kuramsal ve uygulamalı olarak gerçekleştirir.
PÖÇ10 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Türkçe dersi öğretim programlarını ve Türkçe öğretiminde kullanılan materyalleri (Türkçe ders kitapları, görsel ve basılı malzemeler, maketler vb.) çok yönlü (biçim, içerik vb.) ve eleştirel bir bakış açısıyla inceler.
PÖÇ11 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Ana dili Türkçe olanlara, yabancılara, Türk soylulara ve iki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretiminin benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder.
PÖÇ12 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Arap alfabesiyle yazılı Türkçe metinleri okur.
PÖÇ13 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Soyut işlemler dönemine geçiş yapmış öğrencilerin dil öğrenme durumlarını ve okudukları kaynakları değerlendirir.
PÖÇ14 Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik Türkçeyi sözlü ve yazılı iletişimde iyi ve doğru olarak kullanır. 2
PÖÇ15 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Türkçe öğretiminde başvurulan mevcut ve yeni yaklaşım, yöntem, teknik ve stratejileri kullanır.
PÖÇ16 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Türkçe öğretimine ilişkin kazandığı bilgi ve becerileri, okullarda gözlem ve uygulama boyutlarıyla ortaya koyar.
PÖÇ17 Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi ve becerileri Türkçe öğretmenliğine uyarlar. 2
PÖÇ18 Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik Etkili iletişimin ögeleri olan empati, aktif dinleme, ben dili kullanımı ve çatışma çözme becerilerini vb. verimli bir şekilde gerçekleştirir.
PÖÇ19 Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı Öğrencilerin seviyelerine uygun edebî ve öğretici metinleri Türk ve dünya edebiyatı ürünlerinden seçer.
PÖÇ20 Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik Türkçe ve yabancı dilde bilişim ve iletişim teknolojilerini etkin olarak kullanır.
PÖÇ21 Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı Türkçe öğretimiyle ilgili sorunları tanımlar, olay ve olguları kavramsallaştırır, bilimsel yöntem ve tekniklerle inceler, verileri yorumlar ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirir.
PÖÇ22 Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı Öğrencilerin dil kazanımlarını farklı yöntemler kullanarak çok yönlü değerlendirir.
PÖÇ23 Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Uygulamalarda, bireysel ve grup çalışmalarında, karmaşık sorunları çözmek için sorumluluk alır ve aldığı görevi etkin bir şekilde yerine getirir.


Haftalık Akış

Hafta Konu Ön Hazırlık Yöntemler
1 Dilbilim nedir Dilbilimin Tanımı ve Yöntemsel İlkeleri, Dilbilimin Kuruluşu ve Gelişimi, Saussure Sonrası Dilbilim İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
2 Eşsüremli (Betimleyici) ve Artsüremli (Tarihsel) Dilbilim Genel ve Özel Dilbilim, Kuramsal ve Uygulamalı Dilbilim İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
3 Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 1: Edebiyat, Psikoloji, Mantık, Felsefe, Antropoloji, Coğrafya İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
4 Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 2: Fizyoloji, Nöroloji, Biyofizik, Biliş, Yapay Zeka, Bilişsel Psikoloji, Zihinsel İşlemleme Kavramları İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
5 Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 3: Matematik, İstatistik, Bilgisayar Bilimleri, Fizik, Sibernetik, Teknoloji İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
6 Dil ve Düşünce, Dil ve Zihin Dilin Semiyotik İçeriği İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
7 Dil ve Toplum, Dilsel Topluluklar, Dilsel Değişkeler İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
8 Ara Sınav Sınav Ölçme Yöntemleri:
Yazılı Sınav
9 Dilbilim in Dalları: Sesbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları Sesbilgisi: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
10 Biçimbilim: Tanımı, Biçimbilim de temel kavramlar İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
11 Sözdizim: Tanımı, Sözdizimde yaklaşımlar ve kuramlar İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
12 Anlambilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
13 Edimbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
14 Metindilbilim İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
15 Dilbilimsel metin çözümlemesi İlgili kaynakları okuma Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
16 Yarıyıl Sonu Sınavları Sınav Ölçme Yöntemleri:
Yazılı Sınav
17 Yarıyıl Sonu Sınavları Sınav Ölçme Yöntemleri:
Yazılı Sınav


Öğrenci İş Yükü - AKTS

Çalışmalar Sayısı Süresi (Saat) İş Yükü (Saat)
Ders ile İlgili Çalışmalar
Ders (Sınav haftaları dahil değildir) 14 2 28
Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) 14 1 14
Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar
Ödev, Proje, Diğer 0 0 0
Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 4 4
Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı 1 8 8
Toplam İş Yükü (Saat) 54
Toplam İş Yükü / 25 (s) 2,16
AKTS 2 AKTS