ILH307 İslam Mezhepleri Tarihi I

3 AKTS - 2-0 Süre (T+U)- 5. Yarıyıl- 2 Yerel Kredi

Genel Bilgi

Kod ILH307
Ad İslam Mezhepleri Tarihi I
Yarıyıl 5. Yarıyıl
Süre (T+U) 2-0 (T-U) (17 Hafta)
AKTS 3 AKTS
Yerel Kredi 2 Yerel Kredi
Eğitim Dil Türkçe
Seviye Lisans Dersi
Tür Normal
Öğretim Şekli Yüz Yüze Öğretim
Bilgi Paketi Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi FATMANUR ALİBEKİROĞLU


Dersin Amacı

İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinde ortaya çıkan siyasi-itikadi nitelikli mezhepler ve bunların içerisinde yer aldığı din anlayışlarının genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, alanla ilgili analiz, yorum ve mukayese becerisi kazanmak.

Dersin İçeriği

Din, mezhep, cemaat ve tarikat kavramlarının içeriği; din-mezhep ilişkisi; zihniyetlerine göre mezhep tipolojileri; mezhepler tarihi araştırmalarında takip edilen yöntem ve teknikler; İslam düşünce tarihinde ilk ortaya çıkan mezhepler; mezheplerin doğuş sebepleri, önemli kişileri, tarihçeleri, temel görüşleri, alt grupları, yayıldıkları bölgeler, literatürü, İslam düşüncesine katkıları ve günümüzdeki tezahürleri.

Dersin Ön Koşulu

Zorunlu ve seçmeli dersleri almış olmak.

Kaynaklar

Sönmez Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş; İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, ed. Hasan Onat, Sönmez Kutlu, Grafiker Yayınları.

Notlar

Yusuf Gökalp, Nail Karagöz, İslam Mezhepleri Tarihi I, Ankara 2021; TDV İslam Ansiklopedisi ilgili maddeler


Dersin Öğrenme Çıktıları

Sıra Dersin Öğrenme Çıktıları
ÖÇ01 İslam mezhepleri tarihi anabilim dalının amacı, lüzumu ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar
ÖÇ02 İslam mezhepleri tarihinin temel kavramlarını tanımlar
ÖÇ03 Mezhepler tarihinin temel kaynaklarını tanır, tasnif eder ve değerlendirir
ÖÇ04 İslam mezheplerinin ortaya çıkışında etkili olan unsurları belirler
ÖÇ05 Mezhepleri zihniyet yapılarına göre analiz eder
ÖÇ06 Haricilik, Mürcie, Mutezile ve Şianın doğuşu, tarihçesi, temel görüşleri ve edebiyatını tanır
ÖÇ07 Mezhepler arasında ilişki kurar, benzerlik ve farklılıklara işaret eder
ÖÇ08 Mezheplerin İslam düşüncesi içerisindeki yerini açıklar


Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi

Sıra Tür Program Öğrenme Çıktıları Duzey
PÖÇ01 Bilgi - Kuramsal, Olgusal İslam Dini´´nin temel kavramları, kaynakları, esasları, değerleri ve felsefesini tanımlar. 3
PÖÇ02 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Din olgusunun, insan ve toplum yapısının oluşmasına, değişmesine ve gelişmesine etkilerini açıklar. 5
PÖÇ03 Bilgi - Kuramsal, Olgusal İslam Tarih ve Medeniyetinin oluşum ve gelişim süreçlerini açıklar. 4
PÖÇ04 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Müslüman toplumların sosyo-kültürel, dinî, siyasî ve iktisadî yapısını tanımlar. 4
PÖÇ05 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Temel dini metinleri okur, açıklar ve yorumlar.
PÖÇ06 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak doğru dini bilgiye ulaşır, elde edilen bilgiyi değerlendirir ve kullanır.
PÖÇ07 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Günümüz ihtiyaçları çerçevesinde temel dinî problemleri tespit eder ve çözüm üretir. 5
PÖÇ08 Bilgi - Kuramsal, Olgusal İslam tarihi, kültürü, sanat ve edebiyatı alanında bilgi ve beceri kazanır. 2
PÖÇ09 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Bilimsel ve felsefî alanda elde edilen birikimleri ilahiyat alanına taşır.
PÖÇ10 Bilgi - Kuramsal, Olgusal İslami ilimler tarihinde ortaya konan bilimsel birikim ve tarihi tecrübeyi tasnif eder ve sorgular.
PÖÇ11 Bilgi - Kuramsal, Olgusal Dini değerlerin toplumda birleştirici, bütünleştirici, uzlaştırıcı rolüne uygun tutum ve davranışları destekler. 5
PÖÇ12 Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı İtikat, ibadet, ahlak ve muamelât açısından İslam dinini doğru olarak açıklar. 3
PÖÇ13 Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Din, bilim, sanat, felsefe ve ahlakın birbirlerini tamamlayan unsurlar olduğunu ve birlikte düşünülmesi gerektiğini ayırt eder.
PÖÇ14 Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği İnanca ve kutsallık atfedilen değerlere saygı gösterir, bir arada yaşama kültürünü destekler. 5
PÖÇ15 Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Mesleki gelişiminin yanı sıra, ilgi yetenekleri doğrultusunda bilimsel, sosyal, kültürel ve sanatsal alanlarda öğrenme gereksinimlerini belirleyerek kendini sürekli geliştirir.
PÖÇ16 Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği Pratik din hizmetleri, din eğitimi ve öğretimi alanlarında görev yapar.


Haftalık Akış

Hafta Konu Ön Hazırlık Yöntemler
1 Mezhepler tarihinin tanımı, amacı, lüzumu ve diğer bilimlerle ilişkisi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 10-23; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss.19-23 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
2 Mezhepler tarihinin inceleme alanları, temel kavramları, yöntemi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 23-29; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 24-32 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
3 Mezhepler tarihi biliminin gelişim evreleri ve temel sorunları Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 66-89 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
4 Mezhepler tarihi klasik kaynak eserleri ve özellikleri Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 90-120; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 46-49 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
5 Din-mezhep ilişkisi, mezhep taassubu, mezhepler üstü yaklaşım DİA, Mezhep mad.; DİA, Din mad.; Onat, Hasan, İslam Ortak Paydası ve Mezhep Gerçeği, İstanbul 2019; Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 36-41; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 37-40. Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
6 Mezheplerin zihniyetlerine göre analizi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 43-54; Kutlu, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine,ss. 15-47 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
7 Mezheplerin doğuşunda etkili olan sebepler Kadir Gömbeyaz, 73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi, UÜİFD., c. 14 sayı 2 (2005) ss. 147-160; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 49-58; Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, 43-54 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
8 Ara sınav Konu tekrarı Ölçme Yöntemleri:
Yazılı Sınav
9 Haricilik; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 63-90; DİA, Haricilik mad. Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
10 Mürcie; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 91-126; DİA, Mürcie mad. Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
11 Mutezile; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 127-156 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
12 Şia; Şiiliğin doğuşu ile ilgili Şii iddialar ve değerlendirmesi Hasan Onat, Emeviler Devri Şii Hareketleri, 15-30; Onat, Şiiliğin Doğuşu Meselesi, AÜİFD., CXXXVI (1997), ss. 79-113; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 157-182 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
13 İmamiyye Şiası; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 183-214; DİA, İmamiyye mad. Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
14 İsmaililik ve Zeydilik; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 215-265; DİA, ismailiyye mad.; Yusuf Gökalp, Zeydiyye Mezhebinin Doğuşu, Teşekkül Süreci ve Tarihçesi, ÇÜİFD., C 7 s. 2 (2007), ss. 56-93 Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
15 Ehl-i Sünnet; Doğuşu ve teşekkül süreci İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 343-360; DİA, Ehl-i Sünnet mad. Öğretim Yöntemleri:
Anlatım, Soru-Cevap
16 Yıl sonu sınavı Konu tekrarı Ölçme Yöntemleri:
Yazılı Sınav
17 Yıl sonu sınavı Konu tekrarı


Öğrenci İş Yükü - AKTS

Çalışmalar Sayısı Süresi (Saat) İş Yükü (Saat)
Ders ile İlgili Çalışmalar
Ders (Sınav haftaları dahil değildir) 14 2 28
Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) 14 2 28
Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar
Ödev, Proje, Diğer 0 0 0
Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 6 6
Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı 1 16 16
Toplam İş Yükü (Saat) 78
Toplam İş Yükü / 25 (s) 3,12
AKTS 3 AKTS