TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | IEM762 |
| Ad | Simülasyon |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. HÜSEYİN GÜLER |
Dersin Amacı / Hedefi
Dersin amacı istatistik ve ekonometride ihtiyaç duyulan simülasyon bilgisini edindirmektir. Bu alanlarda karşılaşılan bazı problemlerin analitik yoldan çözümlerini elde etmek zordur. Bu problemlerin çözümünde sanal bir deneyin gerçekleştirildiği simülasyon yöntemi uygulanabilir. Bu kapsamda simülasyonun tanımı ve içeriği; simülasyonda kullanılan teknikler; matematiksel modelleme konularına değinilecektir. Ayrıca bir olayın matematiksel modelini kullanarak simülasyonunu gerçekleştirmek için bir programlama diline ihtiyaç duyulur. Bu sebeple derste algoritma mantığına ve MATLAB programına da değinilecektir. Ardından bazı olayların Monte Carlo modelleri incelenerek öğrenciye pratik kazandırılmaya çalışılacaktır.
Dersin İçeriği
Rassal sayı üreteçleri, ters dönüşüm yöntemi, bazı kesikli ve sürekli dağılımlarda simülasyon, sanal deney, Monte Carlo tahmin, momentlerin Monte Carlo tahmini, Monte Carlo integral, Monte Carlo deney ile olasılık tahmini, testin gücü ve anlamlılık düzeyinin tahmini, Monte Carlo kritik değer bulma, regresyon modellerinde simülasyon, zaman serilerinde simülasyon, bootstrap yöntemi.
Dersin Ön Koşulu
Yok
Kaynaklar
İstatistiksel Simülasyon Ders Notları, Dr. Hüseyin GÜLER, Adana, 2015.
Notlar
Benzetim, Çevirenler: Mustafa Yavuz Ata, M. Akif Bakır, Osman Ufuk Ekiz, Nobel Kitabevi, 2015. Matematiksel Modelleme ve Simülasyon, Fikri ÖZTÜRK, Levent ÖZBEK, Gazi Kitabevi, Ankara, 2004. A Course in Simulation, Sheldon M. Ross, Macmillan, New York, 1990. Simulation: A Statistical Perspective, J. P.C. Kleijnen ve W. van Groenendaal, John Wiley, 1992. Simulation Modelling & Analysis, A. Law ve W. Kelton, McGraw-Hill, 1991. An Introduction to the Bootstrap, B. Efron ve R.J. Tibshirani, Chapman & Hall, 1993.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Bir olayın matematiksel modelini kurar |
| ÖÇ02 | Matematiksel modelin simülasyonla çözümü için algoritma yazar |
| ÖÇ03 | Yazdığı algoritmayı bir programlama dilinde kodlar |
| ÖÇ04 | Rasgele değişkenlerin dağılımlarından sanal örnekler çekebilir |
| ÖÇ05 | Modeldeki parametrelerin tutarlı Monte Carlo tahmin edicilerini tanımlar |
| ÖÇ06 | Parametrelerin Monte Carlo tahminlerini elde eder |
| ÖÇ07 | Bootstrap yaparak model parametrelerini tahmin eder |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem Araştırması alanında güncel kavramları açıklar | 5 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem Araştırması alanında sahip olduğu bilgiler arasındaki ilişkileri açıklar | 4 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanında sahip olduğu bilgilerin İktisat, İşletme ve diğer sosyal bilimlere nasıl uygulanacağını açıklar | |
| PÖÇ04 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Problemlere çözüm önerileri geliştirmek üzere kavramsal düzeyde analiz yapar | |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Karşılaşılan problemleri matematik, istatistik ve ekonometri bilgisi ile modeller | 5 |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Modeli tahmin etmek için en uygun yöntemden elde ettiği sonuçları yorumlar | 4 |
| PÖÇ07 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Araştırmadığı bir alanda akademik kurallar çerçevesinde farklı kaynaklardan yararlanarak elde ettiği bilgileri sentezler | |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Bir örgüt/kurum için vizyon, amaç ve hedef belirlemek amacıyla alanında öğrendiği bilgileri kullanır | |
| PÖÇ09 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Karşılaştığı problemleri çözmek üzere yeni yaklaşım ve yöntemler arar | |
| PÖÇ10 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Analiz sonuçlarını uygun bir şekilde sunar | |
| PÖÇ11 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Amaca uygun bir şekilde veri toplar/analiz eder | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Bulgularını Türkçe veya yabancı bir dilde yüksek lisans tezine ya da mesleki bir rapora dönüştürür | |
| PÖÇ13 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem Araştırması yöntemlerini kullanarak kurumların ihtiyaç duyduğu çözüm önerilerini getirir | 4 |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Bir problemi çözmek üzere Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem ile ilgili bilgileri kullanarak bireysel çalışma yapar | 4 |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Bireysel olarak ve/veya ekip içinde sorumluluk alarak liderlik yapar | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliğinin bilincinde olarak alanıyla ilgili güncel gelişmeleri izleyerek kendini sürekli yeniler | |
| PÖÇ17 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem ile ilgili bir paket program kullanır veya yeni bir bilgisayar kodu yazar | 5 |
| PÖÇ18 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | İlgili kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarını doğru bir şekilde yorumlar/kendisini yazılı ve sözlü olarak doğru bir şekilde ifade eder | |
| PÖÇ19 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Güncel konuları takip ederek iktisadi ve sosyal olaylara ilişkin verileri yorumlar | |
| PÖÇ20 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Toplumsal, bilimsel ve mesleki etik değerleri uygular |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Temel kavramlar, olasılık ve rasgele değişkenlerle ilgili hatırlatma | Olasılık ve rasgele değişkenlerin çeşitli kaynaklardan tekrarı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım |
| 2 | Olasılık-integral dönüşümü ve rassal sayı üreteçleri | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 3 | Ters dönüşüm yöntemi, bazı kesikli ve sürekli dağılımlarda simülasyon | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 4 | Bazı kesikli ve sürekli dağılımlarda simülasyon | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim |
| 5 | Sanal deney, Monte Carlo tahmin | Ders notları, kaynak kitaplar, Makale: Usta, Çırak ve Hileli Zar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Benzetim, Problem Çözme |
| 6 | Momentlerin Monte Carlo tahmini | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim |
| 7 | Monte Carlo integral | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 8 | Ara Sınav | Sınava yönelik tekrar | Ölçme Yöntemleri: Proje / Tasarım |
| 9 | Monte Carlo deney ile olasılık tahmini | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim |
| 10 | Pi parametresinin Monte Carlo tahmini | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim |
| 11 | Testin gücü ve anlamlılık düzeyinin tahmini | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Benzetim, Problem Çözme |
| 12 | Monte Carlo yöntemiyle kritik değer bulma | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 13 | Regresyon modellerinde simülasyon | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 14 | Zaman serilerinde simülasyon | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 15 | Bootstrap yöntemi | Ders notları, kaynak kitaplar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Benzetim, Problem Çözme |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınava yönelik tekrar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınava yönelik tekrar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||