TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TUR724 |
| Ad | Türk Dilinin Gelişim Evreleri İçinde Metinlerin Öğretimi |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi BİLAL ERDEM DAĞISTANLIOĞLU |
Dersin Amacı / Hedefi
Dünya üzerinde konuşurlarının sayısı ve yayıldığı alan bakımından sayılı diller arasına giren Türk dilleri ve lehçeleri hakkında genel ve karakteristik bilgi vermek.
Dersin İçeriği
Türk dil ve lehçelerinin tasnif çalışmaları ile bu tasnif çalışmalarında kullanılan ölçütler hakkında bilgi verildikten sonra kısa metinler çözümlenecek ve bunun hangi Türkçe ile yazıldığı söylenecek.
Dersin Ön Koşulu
Yok
Kaynaklar
Abik, Ayşehan Deniz (2006) Hamsetü’l- Mütehayyirmn Metin – Çeviri – Açıklamalar – Dizin (1. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınları Dilbilimi Dizisi: 11. Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Arat, Reşit Rahmeti (1998), Kutadgu Bilig- II- Çeviri, Ankara: 7. Baskı Türk Tarih Kurumu Yayınları: II. Dizi- S. 20f. Arat, Reşit Rahmeti (1999), Kutadgu Bilig- I- Metin, Ankara: 4. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 458. Ata, Aysu (1997), Nasırü’d-din Bin Burhanü’d-dmn Rabgzzm Kısasü’l- Enbiya (Peygamber Kıssaları) I Giriş- Metin- Tıpkıbasım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 681- 1. Ata, Aysu (1998), Nehcü’l- Ferâdîs Uştmaxlarnıñ Açuq Yolı II- Dizin- Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 518. Ata, Aysu (1997), Nasırü’d-din Bin Burhanü’d-dmn Rabgzzm Kısasü’l- Enbiya (Peygamber Kıssaları) II Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 681- 2. Ata, Aysu (2002), Harezm – Altın Ordu Türkçesi, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 36. Brockelmann, Carl (1954), Osttürkische Grammatik Der Islamischen Litteratursprachen Mittelasiens, Leiden. Caferoğlu, Ahmet (2001), Türk Dili Tarihi 1- 2, İstanbul: 4. Baskı Alfa Yayınları :856. Clauson, Gerhard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Dilâçar, Agop (1971), “Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1971, ss. 81- 145. Eckmann, Janos (1995), Nehcü’l- Ferâdîs- Uştmaxlarnıñ Açuq Yolı I- Metin II- Tıpkıbasım (Yayınlayanlar: Semih Tezcan, Hamza Zülfikar), Ankara: Türk Dil Kurumu: 518. Eckmann, Janos (2003a), Çağatayca El Kitabı (Çev. Günay Karaağaç) (1. Baskı), Ankara: Akçağ Yayınları: 456. Eckmann, Janos (2003b), Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar (Haz. O. F. Sertkaya) (2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 635. Róna-Tas, A., An Introduction to Turkology, Studia Uralo-Altaica 33, Szeged 1991. Tekin, Talat, "Türk Dili Diyalektlerinin Yeni Bir Tasnifi", Erdem, 5/23, Ankara 1989, s. 141-168. Ercilasun, Ahmet B. (2005), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: 2. Baskı Akçağ Yayınları: 603. Erdal, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden. Ergin, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı Giriş- Metin- Faksimile, Ankara: 4. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 169. Ergin, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı II İndeks- Gramer (3. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 219. Gabain, Annemarie von (2000), Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın) (3. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 532. Hacıeminoğlu, Necmettin (2003), Karahanlı Türkçesi Grameri (2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 638. Hengirmen, Mehmet (1999), Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), Ankara: Engin Yayınevi. Johanson, Lars (2007), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev. Nurettin Demir), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 914. Karamanlıoğlu, A. Fehmi (1994), Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 579. Kaya, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk- Giriş ve Dizin, Ankara: 1. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 607. Korkmaz, Zeynep (2003), Gramer Terimleri Sözlüğü (Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 575. Menges, Karl H. (1995), The Turkic Languages and People (2. Baskı), Wiesbaden: Veröffentlichungen Der Societes Uralo- Altaica: 42. Öner, Mustafa (1998), Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 703. Özyetkin, Melek (1996), Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlıg ve Bitiglerin Dil ve Üslup İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 658. Tekin, Şinasi (1992), “Eski Türkçe”, Türk Dünyası El Kitabı, ss. 69- 119. Tekin, Talan (1988), Orhon Yazıtları, Ankara. Tekin, Talan (1998), Orhon Yazıtları (Köl Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk), İstanbul: 2. Baskı Simurg Yayınları. Tekin, Talan (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dili Araştırmaları Dizisi: 9. Timurtaş, F. Kadri (1994), Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl Gramer – Metin – Sözlük, İstanbul: Enderun Yayınları: 42. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Notlar
Abik, Ayşehan Deniz (2006) Hamsetü’l- Mütehayyirmn Metin – Çeviri – Açıklamalar – Dizin (1. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınları Dilbilimi Dizisi: 11. Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Arat, Reşit Rahmeti (1998), Kutadgu Bilig- II- Çeviri, Ankara: 7. Baskı Türk Tarih Kurumu Yayınları: II. Dizi- S. 20f. Arat, Reşit Rahmeti (1999), Kutadgu Bilig- I- Metin, Ankara: 4. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 458. Ata, Aysu (1997), Nasırü’d-din Bin Burhanü’d-dmn Rabgzzm Kısasü’l- Enbiya (Peygamber Kıssaları) I Giriş- Metin- Tıpkıbasım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 681- 1. Ata, Aysu (1998), Nehcü’l- Ferâdîs Uştmaxlarnıñ Açuq Yolı II- Dizin- Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 518. Ata, Aysu (1997), Nasırü’d-din Bin Burhanü’d-dmn Rabgzzm Kısasü’l- Enbiya (Peygamber Kıssaları) II Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 681- 2. Ata, Aysu (2002), Harezm – Altın Ordu Türkçesi, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 36. Brockelmann, Carl (1954), Osttürkische Grammatik Der Islamischen Litteratursprachen Mittelasiens, Leiden. Caferoğlu, Ahmet (2001), Türk Dili Tarihi 1- 2, İstanbul: 4. Baskı Alfa Yayınları :856. Clauson, Gerhard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Dilâçar, Agop (1971), “Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1971, ss. 81- 145. Eckmann, Janos (1995), Nehcü’l- Ferâdîs- Uştmaxlarnıñ Açuq Yolı I- Metin II- Tıpkıbasım (Yayınlayanlar: Semih Tezcan, Hamza Zülfikar), Ankara: Türk Dil Kurumu: 518. Eckmann, Janos (2003a), Çağatayca El Kitabı (Çev. Günay Karaağaç) (1. Baskı), Ankara: Akçağ Yayınları: 456. Eckmann, Janos (2003b), Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar (Haz. O. F. Sertkaya) (2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 635. Róna-Tas, A., An Introduction to Turkology, Studia Uralo-Altaica 33, Szeged 1991. Tekin, Talat, "Türk Dili Diyalektlerinin Yeni Bir Tasnifi", Erdem, 5/23, Ankara 1989, s. 141-168. Ercilasun, Ahmet B. (2005), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: 2. Baskı Akçağ Yayınları: 603. Erdal, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden. Ergin, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı Giriş- Metin- Faksimile, Ankara: 4. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 169. Ergin, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı II İndeks- Gramer (3. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 219. Gabain, Annemarie von (2000), Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın) (3. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 532. Hacıeminoğlu, Necmettin (2003), Karahanlı Türkçesi Grameri (2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 638. Hengirmen, Mehmet (1999), Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), Ankara: Engin Yayınevi. Johanson, Lars (2007), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev. Nurettin Demir), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 914. Karamanlıoğlu, A. Fehmi (1994), Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 579. Kaya, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk- Giriş ve Dizin, Ankara: 1. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 607. Korkmaz, Zeynep (2003), Gramer Terimleri Sözlüğü (Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 575. Menges, Karl H. (1995), The Turkic Languages and People (2. Baskı), Wiesbaden: Veröffentlichungen Der Societes Uralo- Altaica: 42. Öner, Mustafa (1998), Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 703. Özyetkin, Melek (1996), Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlıg ve Bitiglerin Dil ve Üslup İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 658. Tekin, Şinasi (1992), “Eski Türkçe”, Türk Dünyası El Kitabı, ss. 69- 119. Tekin, Talan (1988), Orhon Yazıtları, Ankara. Tekin, Talan (1998), Orhon Yazıtları (Köl Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk), İstanbul: 2. Baskı Simurg Yayınları. Tekin, Talan (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dili Araştırmaları Dizisi: 9. Timurtaş, F. Kadri (1994), Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl Gramer – Metin – Sözlük, İstanbul: Enderun Yayınları: 42. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dil dönemlendirilmelerinde kullanılabilecek ölçütlerin neler olabileceği konusunda fikir yürütebilecek düzeye ulaşır. |
| ÖÇ02 | Dil tasnifi çalışmalarının sonradan dilbilimciler tarafından belli ölçütlerin kullanılması yolu ile yapılan bir işlem olduğu. |
| ÖÇ03 | Türk dilleri tasnif çalışmalarında kullanılan ölçütler neler olmalıdır? |
| ÖÇ04 | Türk dilinin yazılı metinlerinin olduğu Eski Türkçeden başlayarak dönemleri ve dönemlere ait dil malzemesi konusunda bilgi sahibi olur. |
| ÖÇ05 | Yapılan tasnif çalışmalarında eksik ve hatalı noktaların tartışılarak ortaya konulması. |
| ÖÇ06 | İşlenilen Türk dil ve lehçelerinin karakteristik özelliklerinin ortaya konması. |
| ÖÇ07 | Türk dilinin tarihî dönemleri konusunda bilgi edinir. |
| ÖÇ08 | Metinler yolu ile tanınmaya başlanılan Türk dillerii ile Köktürkçe arasında ilgi kurmak. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkçe Eğitimi alanındaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilir ve derinleştirebilir. | |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili alanındaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilir ve derinleştirebilir. | 3 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanın ilişkili olduğu dil bilim, kullanımbilim ve felsefe gibi disiplinlerin arasındaki etkileşimi kavrayabilir. | 3 |
| PÖÇ04 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkçe Eğitimi ve Türk Dili alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilir. | 3 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkçe Eğitimi ve Türk Dili alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgiler ile bütünleştirerek yorumlayabilir ve yeni bilgiler oluşturabilir. | 3 |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkçe Eğitimi ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilir. | |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Türkçe Eğitimi ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilir. | |
| PÖÇ08 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Türkçe Eğitimi ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülmeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilir ve sorumluluk alarak çözüm üretebilir. | |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Türkçe Eğitimi ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilir. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Türkçe Eğitimi alanında edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilir ve öğrenmesini yönlendirebilir. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçe Eğitimi alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışı gruplara yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli bir biçimde aktarabilir. | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Sosyal ilişkileri ve bu ilişkilendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilir, geliştirebilir ve gerektiğinde değişmek üzere harekete geçebilir. | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Bir yabancı dili en az B2 düzeyinde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilir. | |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçe Eğitiminin gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımıyla birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilir. | |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe Eğitimiyle ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilir ve bu değerleri öğretebilir. | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe Eğitimi ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilir. | |
| PÖÇ17 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe Eğitimi alanında özümsediği bilgiyi problem çözme ve/veya uygulama becerilerini disiplinler arası çalışmalarda kullanabilir. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Türk dilinin kökeni | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 2 | Türk dilinin gelişimi | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 3 | Günümüz Türk dil ve lehçelerinin ortaya çıkışı | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 4 | "Türk dilleri mi ve Türk lehçeleri mi?" sorusuna açıklık getirme | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 5 | Samoyloviç'e kadarki Türk dilleri tasnif çalışmaları | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 6 | Resit Rahmeti Arat ve Gerhard Doerfer'in tasnif çalışmaları | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 7 | Talat Tekin ve Lars Johanson'un tasnif çalışmaları | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 8 | Ara Sınavlar | Sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
| 9 | Türk diliyle yazılmış ilk belgeler, ilk taşlar, Orhun Abideleri ve Eski Türkçe dönemi; Köktürkçe ve Uygurca dönemi | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 10 | Karahanlılardan kalan eserler | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 11 | Kıpçaklar, asıl ve diğer sahalardaki Kıpçak topluluklarının dilleri ve onlardan kalan eserler | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 12 | Harezm ve Altınordu sahasından bize intikal edenler | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 13 | Eski Anadolu Türkçesi | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 14 | Çağatayca ve Çağataycanın önemli isimleri ve eserleri | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | Osmanlı Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinden kalan eserler | Okumalar | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Okumalar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Okumalar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||