TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TRKZ111 |
| Ad | Türk Dil Bilgisi I |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | 1. Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 3 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Belirsiz |
| Tür | Normal |
| Etiket | AE Alan Eğitimi Dersleri Z Zorunlu |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi BİLAL ERDEM DAĞISTANLIOĞLU |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Prof. Dr. FARUK YILDIRIM
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Dilin tanımını, dil ve diğer disiplinler arasındaki ilişkileri, dil bilgisi ve dil bilimin alt alanlarını, dil ailelerini, Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yerini, ses, ünlü, ünsüz, ses değişmesi, düşmesi ve türemesini, hece, vurgu, aksan terimlerini öğrencilere kavratmak.
Dersin İçeriği
Türkçenin tarihsel gelişimi ve yayılma alanı; Türk dilleri ailesi. Türkiye Türkçesinin sesbilgisi özellikleri; sesler (ünlü ve ünsüzler), ünlü ve ünsüzlerin özellikleri; ses uyumları (ünlü uyumu, ünsüz uyumu); ses (ünlü ve ünsüz) değişmeleri (darlaşması, yuvarlaklaşma, benzeşme, ayrışma, türeme, düşme, ötümlüleşme, ötümsüzleşme; kaynaşma, ünlü çatışması, ikileşme), kaynaştırma ünsüzleri, bağlantı ünlüsü; hece.
Dersin Ön Koşulu
Yok.
Kaynaklar
Akerson, Fatma Erkman (2000), Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış, İstanbul: Multilingual. Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Banguoğlu, Tahsin (2000), Türkçenin Grameri (6. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 528. Bilgegil, Kaya (1984), Türkçe Dilbilgisi (3. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları: 82. Demir, N. ve E. Yılmaz (2003), Türk Dili El Kitabı, İstanbul: Grafiker Yayınları. Deny, Jean (1941), Türk Dili Grameri- Osmanlı Lehçesi (Çev. Ali Ulvi Elöve) (1. Baskı), İstanbul: İstanbul Maarif Matbaası. Ediskun, Haydar (2005), Türk Dilbilgisi Sesbilgisi- Biçimbilgisi- Cümlebilgisi (10. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi. Muharrem Ergin (2000), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları. Gencan, T. Nejat (1979), Dilbilgisi (4. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 418. Göksel, A. ve C. Kerslake (2005), Turkish A Comprehensive Gramer (1. Baskı), London. Hengirmen, Mehmet (1999), Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), Ankara: Engin Yayınevi. Johanson, Lars (2007), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev. Nurettin Demir), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 914. Koç, Nurettin (1990), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Kononov, A. N. (1956), Çağdaş Türk Edebȋ Dilinin Grameri (Çev. Sabit Paylı), Moskova. Korkmaz, Zeynep (2003), Gramer Terimleri Sözlüğü (Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 575. Topaloğlu, Ahmet (1989), Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), İstanbul: Ötüken Yayınları: 207. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Notlar
Akerson, Fatma Erkman (2000), Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış, İstanbul: Multilingual. Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Banguoğlu, Tahsin (2000), Türkçenin Grameri (6. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 528. Bilgegil, Kaya (1984), Türkçe Dilbilgisi (3. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları: 82. Demir, N. ve E. Yılmaz (2003), Türk Dili El Kitabı, İstanbul: Grafiker Yayınları. Deny, Jean (1941), Türk Dili Grameri- Osmanlı Lehçesi (Çev. Ali Ulvi Elöve) (1. Baskı), İstanbul: İstanbul Maarif Matbaası. Ediskun, Haydar (2005), Türk Dilbilgisi Sesbilgisi- Biçimbilgisi- Cümlebilgisi (10. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi. Muharrem Ergin (2000), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları. Gencan, T. Nejat (1979), Dilbilgisi (4. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 418. Göksel, A. ve C. Kerslake (2005), Turkish A Comprehensive Gramer (1. Baskı), London. Hengirmen, Mehmet (1999), Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), Ankara: Engin Yayınevi. Johanson, Lars (2007), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev. Nurettin Demir), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 914. Koç, Nurettin (1990), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Kononov, A. N. (1956), Çağdaş Türk Edebȋ Dilinin Grameri (Çev. Sabit Paylı), Moskova. Korkmaz, Zeynep (2003), Gramer Terimleri Sözlüğü (Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 575. Topaloğlu, Ahmet (1989), Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü (1. Baskı), İstanbul: Ötüken Yayınları: 207. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dili tanımlarlar; dil ile diğer disiplinler arasındaki ilişkileri tanımlar. |
| ÖÇ02 | Dil bilgisi ve dil biliminin alt alanlarını tanımlar. |
| ÖÇ03 | Dünya dillerini ve Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yerini anlatır. |
| ÖÇ04 | Ses, ünlü, ünsüz, ses değişmesi, düşmesi ve türemesini örnekler üzerinde çözümler. |
| ÖÇ05 | Hece, vurgu, aksan terimlerini tanımlar; örneklendirir. |
| ÖÇ06 | Metinler üzerinde ses bilgisi çözümlemeleri yapar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil eğitiminin temel kavram ve terimlerini açıklar. | 2 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Edebiyatın temel kavramlarını, Türk ve dünya edebiyatının başlıca yazar ve eserlerini bilir. | |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkçenin anlama (dinleme ve okuma) ve anlatma (konuşma ve yazma) becerilerini; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor yönüyle bilir. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil becerilerinin geliştirilmesinde dil bilgisi ve dil bilimin yeri ve önemini belirler. | 4 |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkçe öğretimi ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahiptir. | |
| PÖÇ06 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini, Türkçenin tarihî gelişimini ve bu gelişime bağlı olarak yaşanan değişimleri inceler. | 3 |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe dil bilgisini (ses, şekil, yapı, anlam, köken, söz dizimi vb.) tüm alanlarıyla ayırt eder. | 5 |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencinin gereksinimine uygun Türkçeye ilişkin materyal geliştirir ve etkinlik tasarlar. | 2 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Tüm dil becerilerini (okuma, yazma, dinleme, konuşma) geliştirmeye yönelik yöntem ve teknikleri kuramsal ve uygulamalı olarak gerçekleştirir. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe dersi öğretim programlarını ve Türkçe öğretiminde kullanılan materyalleri (Türkçe ders kitapları, görsel ve basılı malzemeler, maketler vb.) çok yönlü (biçim, içerik vb.) ve eleştirel bir bakış açısıyla inceler. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Ana dili Türkçe olanlara, yabancılara, Türk soylulara ve iki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretiminin benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder. | |
| PÖÇ12 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Arap alfabesiyle yazılı Türkçe metinleri okur. | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Soyut işlemler dönemine geçiş yapmış öğrencilerin dil öğrenme durumlarını ve okudukları kaynakları değerlendirir. | |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçeyi sözlü ve yazılı iletişimde iyi ve doğru olarak kullanır. | 2 |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe öğretiminde başvurulan mevcut ve yeni yaklaşım, yöntem, teknik ve stratejileri kullanır. | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe öğretimine ilişkin kazandığı bilgi ve becerileri, okullarda gözlem ve uygulama boyutlarıyla ortaya koyar. | |
| PÖÇ17 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi ve becerileri Türkçe öğretmenliğine uyarlar. | 3 |
| PÖÇ18 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Etkili iletişimin ögeleri olan empati, aktif dinleme, ben dili kullanımı ve çatışma çözme becerilerini vb. verimli bir şekilde gerçekleştirir. | |
| PÖÇ19 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencilerin seviyelerine uygun edebî ve öğretici metinleri Türk ve dünya edebiyatı ürünlerinden seçer. | |
| PÖÇ20 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçe ve yabancı dilde bilişim ve iletişim teknolojilerini etkin olarak kullanır. | |
| PÖÇ21 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkçe öğretimiyle ilgili sorunları tanımlar, olay ve olguları kavramsallaştırır, bilimsel yöntem ve tekniklerle inceler, verileri yorumlar ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirir. | |
| PÖÇ22 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencilerin dil kazanımlarını farklı yöntemler kullanarak çok yönlü değerlendirir. | |
| PÖÇ23 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Uygulamalarda, bireysel ve grup çalışmalarında, karmaşık sorunları çözmek için sorumluluk alır ve aldığı görevi etkin bir şekilde yerine getirir. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Dilin tanımı | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 2 | Dil ile diğer disiplinler arasındaki ilişkiler | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 3 | Dil bilgisi ve dil biliminin alt alanları | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 4 | Dünya dilleri, dil aileleri, yapılarına göre Dünya dillleri | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 5 | Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yeri ve önemi | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 6 | Türkçenin tarihi ve coğrafik sınıflandırması | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 7 | Ses, ses organları | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 8 | Ara Sınavlar | Yazılı Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Ses türleri: ünlüler, ünsüzler I | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 10 | Ses türleri: ünlüler, ünsüzler II | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 11 | Ses değişmeleri:Ses düşme, benzeşme, ayrışma | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 12 | Ses değişmeleri: Ses türemesi, yuvarlaklaşma, kaynaşma | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 13 | Ses vurgusu, aksan | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 14 | Hece, hece tipleri | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 15 | Genel değerlendirme | İlgili konuda kaynak taraması yapma. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Anlatım |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yazılı Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yazılı Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 1 | 8 | 8 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 8 | 8 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 8 | 8 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 80 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,20 | ||
| AKTS | 3 AKTS | ||