TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | İLAHİYAT FAKÜLTESİ |
| İLAHİYAT PR. | |
| Kod | ILH308 |
| Ad | İslam Mezhepleri Tarihi II |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | 6. Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 3 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Etiket | Z Zorunlu |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. YUSUF GÖKALP |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Dr. Öğr. Üyesi FATMANUR ALİBEKİROĞLU
(Bahar)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
Prof. Dr. YUSUF GÖKALP (Bahar) (B Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) |
Dersin Amacı / Hedefi
İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinde ortaya çıkan siyasi-itikadi nitelikli mezhepler ve bunların içerisinde yer aldığı din anlayışlarının genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, alanla ilgili analiz, yorum ve mukayese becerisi kazanmak.
Dersin İçeriği
Sünni din anlayışının ortaya çıkışı, Rey ve Hadis taraftarları Esarilik, Maturidilik ve Selefilik-Vehhabilik; Günümüz Şiiliği; Babilik-Bahailik; Kadıyanilik; Dürzilik; Nusayrilik; Yezidilik; İslamcılık, İslam Modernizmi ve Ceditcilik; Alevilik-Bektaşilik; Tarih boyunca Türklerin benimsediği mezhepler
Dersin Ön Koşulu
Zorunlu ve seçmeli dersleri almış olmak.
Kaynaklar
Sönmez Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş; İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, ed. Hasan Onat, Sönmez Kutlu, Grafiker Yayınları.
Notlar
TDV İslam Ansiklopedisi ilgili maddeler
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | İslam Mezhepler Tarihinin oluşum ve gelişim süreçlerini açıklar. |
| ÖÇ02 | Mezhepler tarihinin temel metinlerini okur, açıklar ve yorumlar. |
| ÖÇ03 | Farklılıkların bir arada yaşamasına mezhep taassubundan kaynaklanan mevcut problemlerin çözümüne katkıda bulunur. |
| ÖÇ04 | Günümüzde yaşayan mevcut dini akımları ortaya çıkış sebeplerine göre tasnif eder. |
| ÖÇ05 | Günümüzde yaşayan dini akımları zihniyetlerine göre analiz eder. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak doğru dini bilgiye ulaşır. | |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Bilimsel ve felsefî alanda elde edilen birikimleri ilahiyat alanına taşır. | |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslami ilimler tarihinde ortaya konan bilimsel birikim ve tarihi tecrübeyi tasnif eder. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Dini´´nin temel kavramları, kaynakları, esasları, değerleri ve felsefesini tanımlar. | |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Din olgusunun, insan ve toplum yapısının oluşmasına, değişmesine ve gelişmesine etkilerini açıklar. | 3 |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarih ve Medeniyetinin oluşum ve gelişim süreçlerini açıklar. | 3 |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Müslüman toplumların sosyo-kültürel, dinî, siyasî ve iktisadî yapısını tanımlar. | 5 |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel dini metinleri yorumlar. | |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Günümüz ihtiyaçları çerçevesinde temel dinî problemlere çözüm üretir. | 4 |
| PÖÇ10 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam tarihi, kültürü, sanat ve edebiyatı alanında bilgi ve beceri kazanır. | 2 |
| PÖÇ11 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Dini değerlerin toplumda birleştirici, bütünleştirici, uzlaştırıcı rolüne uygun tutum ve davranışlar sergiler. | 5 |
| PÖÇ12 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İtikat, ibadet, ahlak ve muamelât açısından İslam dinini doğru olarak açıklar. | 3 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Din, bilim, sanat, felsefe ve ahlakın birbirlerini tamamlayan unsurlar olduğunu ve birlikte düşünülmesi gerektiğini ayırt eder. | |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İnanca ve kutsallık atfedilen değerlere saygı gösterir. | 5 |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İlgi yetenekleri doğrultusunda bilimsel, sosyal, kültürel ve sanatsal alanlarda öğrenme gereksinimlerinin farkında olur. | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Pratik din hizmetleri, din eğitimi ve öğretimi alanlarında görev yapar. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Ehl-i Sünnet; Sünni din anlayışının ortaya çıkışı, rey ve hadis taraftarları | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 343-391. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 2 | Esarilik, Maturidilik ve Selefilik | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 365-416. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 3 | Günümüz Şiiliği; alt grupları, coğrafi dağılımı, nüfüs bilgileri İslam dünyası içerisindeki yerleri | Adem Arıkan , İslam Dünyasının Mezhep Haritası ve Nüfus Dağılımı, İslami Araştırmalar, 2018; 29 (2), 348-379. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 4 | İmamiyye Şiası, Zeydilik ve İsmaililiğin günümüzdeki durumları ve Sünnilikle ilişkileri | Kalaycı, M., “Şiîlik-Sünnîlik İlişkisinin Kapsamı ve Sınırlarına Dair Metodolojik Mülahazalar” | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 5 | Babilik-Bahailik; doğuşu, tarihçesi, görüşleri ve literatürü | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 509-526. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 6 | Kadıyanilik; doğuşu, tarihçesi, görüşleri ve literatürü | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 531-553; Fığlalı, E.R. (2001). Kâdiyânilik. TDİA., XXIV, ss. 137-139. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 7 | Dürzilik; doğuşu, tarihçesi, görüşleri ve literatürü | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 269-294. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 8 | Ara sınav | Konu tekrarı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Nusayrilik; doğuşu, tarihçesi, görüşleri ve literatürü | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 299-337. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 10 | Vehhabilik; genel görüşleri ve zihniyet yapıları | İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, 483-503. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 11 | İslamcılık, İslam Modernizmi ve Ceditcilik | Adem Arıkan, “Çağdaş İslâm Akımları”, İslam Mezhepleri Tarihi, ed. Mehmet Saffet Sarıkaya, Mehmet Ümit, Nobel Yayınları, Ankara 2021. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 12 | Tarih boyunca Türklerin benimsediği mezhepler | Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslam Tasavvuru, İSAM yayınları, Ankara 2011. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 13 | Yazılı kaynaklara göre Alevilik-Bektaşilik ve dini statüsü I | • Onat, Hasan, “Değişim Sürecinde Alevilik”, Köprü, sayı 62, Bahar 1998; “Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine” İslamiyat, VI/III, 2003 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 14 | Yazılı kaynaklara göre Alevilik-Bektaşilik ve dini statüsü II | • Kutlu, Sönmez , Din Anlayışındaki Farklılaşmalar Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik, Ankara 2003 | Öğretim Yöntemleri: Grup Çalışması, Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | Küreselleşme, göç, şehirleşme vb. olguların İslam mezhepleri üzerindeki etkileri | Önerilen kaynaktan ilgili kısımları okumak | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 16 | Final sınavı | Konu tekrarı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Final sınavı | Konu tekrarı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Değerlendirme (Sınav) Yöntemleri ve Kriterleri
Güncel dönem payları henüz belirlenmemiştir. Bir önceki dönem payları gösterilmektedir.
| Değerlendirme Türü | Yarıyıl İçi / Yıl İçi Etkisi | Yarıyıl Sonu / Yıl Sonu Etkisi |
|---|---|---|
| 1. Ara Sınav | 100 | 40 |
| Genel Değerlendirme | ||
| Yarıyıl İçi / Yıl İçi Toplam | 100 | 40 |
| 1. Yıl Sonu Sınavı | - | 60 |
| Genel Toplam | - | 100 |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 6 | 6 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 16 | 16 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 78 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,12 | ||
| AKTS | 3 AKTS | ||