TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TE105 |
| Ad | Türk Dili Tarihi I |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | 1. Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 3 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. ENGİN ÇETİN |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Prof. Dr. ENGİN ÇETİN
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Bu dersin amacı öğrencilere yazılı ilk kaynaklardan itibaren Türk dili tarihini 13. yüzyıla kadar özellikleri ile tanıtmak, öğrenciyi yazı ile izlenemeyen dönemler hakkında bilgi kazandırmaktır.
Dersin İçeriği
Bu derste genel olarak dil tarihinin malzemesi, yararlandığı bilim dalları, diller arası ilişkiler, dil tarihi ve Türk dil tarihine ilişkin kaynak (bibliyografya) bilgisi anlatılmaktadır.
Dersin Ön Koşulu
yok
Kaynaklar
A. Caferoğlu, Türk Dili Tarihi, A. B. Ercilasun, Türk Dili Tarihi, T. Tekin, Tuna Bulgarları ve Dilleri T. Tekin, Volga Bulgarları ve Volga Bulgarcası
Notlar
Türk Dilinin tarihi dönemlerini ele alan kitaplar ve makaleler
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dil tarihi araştırmalarının malzemesini, kaynaklarını ve yöntemini açıklar. |
| ÖÇ02 | Dil tarihi malzemesinden yola çıkarak dilin en eski dönemlerini analiz eder. |
| ÖÇ03 | Çin kaynaklarındaki Hun dili malzemesini ve özelliklerini sıralar. |
| ÖÇ04 | Türkçenin r/l kolunu oluşturan Tuna Bulgarcası, Volga Bulgarcası ve Çauvşça dil malzemesini açıklar. |
| ÖÇ05 | Altay dilleri teorisini, teorinin dayanaklarını ve güçsüz yönlerini sıralar. |
| ÖÇ06 | Türkçenin z/ş koluna ait ilk yazı dili olan Eski Türkçe dönemini eserleri ve özellikleriyle açıklar. |
| ÖÇ07 | Eski Türkçe Karahanlı Türkçesi ilişkisini ile iki dönemin benzer ve farklı yönleriyle değerlendirir. |
| ÖÇ08 | 13. yy.'a kadar gelişen tarihi Türk yazı dillerini diğer tarihi ve çağdaş lehçeleri açıklar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatının tarihî ve güncel malzemesini bilimsel yöntem ve kuramsal bilgiler yardımıyla kavrar. | 4 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil ve edebiyat malzemelerini karşılaştırmalı yöntemlerle analiz eder. | 3 |
| PÖÇ03 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Bağımsız veya grupla birlikte edebî metinler üzerinde çalışma yapabilme yeteneğine sahip olur. | 2 |
| PÖÇ04 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Türk Dili ve Edebiyatı ile ilgili temel başvuru kaynaklarını tanır. | 4 |
| PÖÇ05 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Türk Dili ve Edebiyatı alanına ilişkin literatür bilgisini kullanır. | 4 |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatına ilişkin bilgi ve becerisiyle eleştirel düşünce yetisini kullanır. | |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Edebiyat, dil ve kültür ilişkisinin kuramsal temellerini öğrenir. | 2 |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatı ile ilgili disiplinler arasındaki etkileşimin farkında olur. | 2 |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil ve edebiyat yöntemlerini kullanarak elde edilen sonuçları sözlü ve görsel olarak sunar. | 3 |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Alanı ile ilgili kavramları anlayabilen, bilgi aktarabilen, meslektaşları ile iletişim kurabilen, entelektüel birikime sahip olur. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Türkçeyi etkin olarak kullanarak yazılı ve sözlü iletişim kurar. | 4 |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Eleştirel ve yaratıcı düşünce yetisiyle akademik dürüstlük ilkelerine uygun davranır. | 3 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Yaşamı boyunca gerekli olabilecek temel bilgi ve beceriyi kullanarak geliştirir. | |
| PÖÇ14 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatının tarihsel değişim ve gelişim sürecine hâkim olur. | 4 |
| PÖÇ15 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkolojinin sorunlarına çözüm üreterek gelişmesine katkı sağlar. | 2 |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Türk Dili ve Edebiyatının dünya dilleri ve edebiyatları arasındaki yeri ve önemini kavrar. | 4 |
| PÖÇ17 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Okuma, dinleme, konuşma, akıcı ve estetik yazı yazma becerilerinin gelişimi için uygun yöntem ve tekniklerini kullanır. | 2 |
| PÖÇ18 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Mesleki gelişimlerinin yanı sıra ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bilimsel, kültürel, sanatsal ve sosyal alanlarda eğitim gereksinimlerini belirleyerek kendini sürekli geliştirir. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Genel olarak dil tarihinin malzemesi, yararlandığı bilim dalları, diller arası ilişkiler, dil tarihi ve Türk dili tarihine ilişkin kaynak (bibliyografya) bilgisi. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 2 | Çin kaynaklarındaki Türkçe malzeme, Hunca bu malzemenin ses bilgisi özellikleri, tarihi ve çağdaş Türk yazı dilleriyle karşılaştırmalı olarak karşılaştırılması. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 3 | Tuna Bulgarcasına ait malzemenin tanıtımı ve ses bilgisi özellikleri, tarihi zemin, tarihi lehçeler ve günümüz lehçeleri ile karşılaştırma. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 4 | Türkçenin r/l kolu ve z/ş kolu arasındaki denklik ve Altay dilleri ilişkisi. r/l kolundaki Tuna Bulgarcası, Volga Bulgarcası, Çuvaşça ile z/ş kolundaki Orhon Türkçesinden başlayarak günümüz lehçelerine kadar denklik ve karşılaştırmalar. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 5 | Altay Dilleri teorisinin dayanakları, teorinin savunucuları. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 6 | Altay dilleri olarak değerlendirilen diller, Türkçe, Moğolca, Mançu-Tunguz dilleri, Korece ve Japoncanın tarihi malzemelerinin karşılaştırılması, tarihi ve coğrafi ilişkilerin değerlendirilmesi. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 7 | Altay Dilleri Teorisine karşı çıkan araştırmacıların dayanakları, eleştirileri. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 8 | Ara Sınav | Anlatılan konuların ders notları ve kaynaklardan tekrar edilmesi | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | z/ş kolunun en eski yazılı belgeleri, Orhon yazıtları, yazıtların bulunuşu, Orhon Türkçesi dil özellikleri, alfabenin özellikleri. I. ve II. Doğu Türk Kağanlığı, Uygur Bozkır Kağanlığı tarihine genel bakış. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 10 | Orhon Türkçesi metinleri, metin yayınları, konuyla ilgili temel kaynaklar (bibliyografya) | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 11 | Uygurca metinlerin bulunması, işlenmesi, Uygurların dahil oldukları inanç çevreleri, Uygur metinlerinin yazımında kullanılan alfabeler, Uygurca malzemenin niteliği: el yazmaları, blok baskı, taş yazıtlar, Uygurcanın Orhon Türkçesi ile ayırt edici özellikleri, tarihte Uygurlar. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 12 | Uygurca ile Karahanlıca arasındaki ilişkiler, ilk İslami Türk yazı dili olarak Karahanlı Türkçesi, eserleri, Karahanlı tarihi. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 13 | Dönem eserleri, Divanü Lügati't-Türk, Kutadgu Bilig, Atebetü'l-Hakayık, Rylands Kuran Tercümesinin tanıtımı, özellikleri, yapılan çalışmalar. | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 14 | Karahanlı Türkçesinin ses bilgisi, biçim bilgisi vb. özellikleri açısından ayırt edici yönlerinin Kutadgu Bilig metni üzerinden incelenmesi | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 15 | Karahanlı Türkçesinin ses bilgisi, biçim bilgisi vb. özellikleri açısından ayırt edici yönlerinin DLT metni üzerinden incelenmesi | Kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Anlatılan konuların ders notları ve kaynaklardan tekrar edilmesi | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Anlatılan konuların ders notları ve kaynaklardan tekrar edilmesi | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 6 | 6 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 16 | 16 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 78 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,12 | ||
| AKTS | 3 AKTS | ||