TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | MT557 |
| Ad | Sonlu Otomoto ve Lisanlar |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Güz |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Doç. Dr. DİLEK KAHYALAR |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır. |
Dersin Amacı / Hedefi
Bu dersin amacı öğrencilere yarıgrup ve monoidlerin temel özellikleri, dönüşüm monoidleri, serbest yarıgrup ve monoidler, sonlu otomoto, tamamlanmamış ve belirli olmayan otomoto, rasyonel kümeler ve Kleenes Teoremi, sözdizimsel kongrüans, minimal otomat, indirgenmiş otomoto, otomatın dönüşüm monoidi, sözdizimsel monoidlerin hesaplanması, regüler ve rasyonel lisanlar, bağlamsız lisanlar, Chomsky normal formu , bastırılmış otomoto kavratmaktır.
Dersin İçeriği
Bu derste yarıgrup ve monoidlerin temel özellikleri, dönüşüm monoidleri, serbest yarıgrup ve monoidler, sonlu otomoto, tamamlanmamış ve belirli olmayan otomoto, rasyonel kümeler ve Kleene Teoremi, sözdizimsel kongrüans, minimal otomat, indirgenmiş otomoto, otomatın dönüşüm monoidi, sözdizimsel monoidlerin hesaplanması, regüler ve rasyonel lisanlar, bağlamsız lisanlar, Chomsky normal formu , bastırılmış otomoto anlatılmaktadır.
Dersin Ön Koşulu
YOK
Kaynaklar
Automata and Languages, J.M Howie, Clarendon Press.
Notlar
Ders Notları
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Yarıgrup ve monoidlerin temel özelliklerini tanır. |
| ÖÇ02 | Dönüşüm monoidlerini, serbest yarıgrup ve monoidleri tanır. |
| ÖÇ03 | Sonlu otomotoyu tanır. |
| ÖÇ04 | Tamamlanmamış ve belirli olmayan otomotoyu tanır. |
| ÖÇ05 | Rasyonel kümeleri ve Kleenes Teoremini kavrar. |
| ÖÇ06 | Sözdizimsel kongrüansı tanır. |
| ÖÇ07 | Minimal otomatı kavrar. |
| ÖÇ08 | İndirgenmiş otomotoyu kavrar. |
| ÖÇ09 | Otomatın dönüşüm monoidini tanır. |
| ÖÇ10 | Sözdizimsel monoidlerin hesaplanmasını kavrar. |
| ÖÇ11 | Regüler ve rasyonel lisanları tanır. |
| ÖÇ12 | Bağlamsız lisanları tanır. |
| ÖÇ13 | Chomsky normal formunu kavrar. |
| ÖÇ14 | Bastırılmış otomotoyu kavrar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Matematiğin özel bir alanında daha önce yapılmış olan araştırmaların sonuçlarını bilir. | 4 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Sahip olduğu uzmanlık alanındaki sonuçların matematiğin diğer alanları ile ilişkisini ayrıntıları ile bilir. | 4 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Uzmanlık alanında edindiği bilgiler yardımıyla yeni matematiksel modeller kurar. | 5 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Matematiğin her alanında temel düzeyde bilgi birikimine sahiptir. | 4 |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Matematiğin farklı alanlarında edindiği bilgileri birbirleriyle ilişkilerini en sade ve anlaşılır bir biçimde sunar. | 5 |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Matematiğin ifade edilmesinde ihtiyaç duyulan teknik donanımları etkin bir biçimde kullanır. | |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili konuda orijinal problemler kurar ve değişik çözüm teknikleri sunar. | 4 |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili konuda özgün ve nitelikli bilimsel çalışmalar yapar. | 5 |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Mevcut matematik kuramlarını analiz eder ve yeni kuramlar geliştirir. | |
| PÖÇ10 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Matematiğin uzmanlık gerektiren alanlarındaki öğrenme-öğretme tekniklerini bilir ve bu teknikleri eğitim-öğretimin her aşamasında etkin olarak kullanır. | 3 |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Alanı ile ilgili yabancı kaynakları takip edebilecek ve yabancı paydaşları ile sözlü ve yazılı iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. | 4 |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Yapmış olduğu özgün çalışmaları paydaşlarının da yararlanması amacıyla bilimsel etik kurallar çerçevesinde sunar ve yayınlar. | 5 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Sahip olduğu bilimsel ünvanın gerektirdiği etik kurallara bağlı kalır | 5 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Yarıgrup ve monoidlerin temel özellikleri | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 2 | Dönüşüm monoidleri, serbest yarıgrup ve monoid | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 3 | Sonlu otomoto | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 4 | Tamamlanmamış ve belirli olmayan otomoto | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 5 | Rasyonel kümeler ve Kleenes Teoremi | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 6 | Sözdizimsel kongrüans | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 7 | Minimal otomat | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 8 | Ara Sınav | Sınav | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 9 | Otomatın dönüşüm monoidi | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 10 | Sözdizimsel monoidlerin hesaplanması | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 11 | Regüler ve rasyonel lisanlar | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 12 | Bağlamsız lisanlar | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 13 | Chomsky Normal Form | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 14 | Bastırılmış otomoto | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | İlgili alıştırmalar | Ders kitabındaki ilgili konular | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Final Sınavı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Final Sınavı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||