TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | İTS744 |
| Ad | Tarih Felsefesi |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Bahar |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Aygül DÜZENLİ |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır. |
Dersin Amacı / Hedefi
Tarih biliminin teorik temelleri hakkında bilgi edinme. Tarihsel olayları bir bilimsel veri haline dönüştürme sürecini öğrenme. Farklı tarih anlayışları hakkında bilgi edinme.
Dersin İçeriği
Tarih, tarih ve bilim, nedensellik, nesnellik, tarihte bireyin rolü, tarihselcilik ve tarih felsefesi akımları, tarihsel yöntem, iç tenkit-dış tenkit, örnek tarihçiler.
Dersin Ön Koşulu
Zorunlu ve seçmeli dersleri almış olmak.
Kaynaklar
Bloch, March, Tarihin Savunusu Ya Da Tarihçilik Mesleği, Gece Yayınları, Ankara 1985. Bon, Gustave Le, Kitleler Psikolojisi, Çvr. Selahattin Demirkan, Yağmur Yayınları, İstanbul 1976. Bon, Gustave Le, Ulusların Yücelişinin Yasaları, Çvr. Mehmet Demirezer, Ufuk Yayınları, İstanbul 1998. Burke, Peter, Fransız Tarih Devrimi:Annales Okulu, trc. Mehmet Küçük, Ankara 2002. Carr, E. Halett, Tarih Nedir?, İletişim Yayınları, İstanbul 2003. Collingwood, R. G.,Tarih Tasarımı, Çvr. Kurtuluş Dinçer, Ara Yayıncılık, İstanbul 1990. Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. Elton, G.R., The Practice of History, Sydney 1978. Evans, Richard J., Tarihin Savunusu, İmge Kitabevi, Ankara 1999. Fontana J., E. H. Carr, Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, Çvr. Özer Ozankaya, İmge Kitabevi, Ankara 1992. Halkın, Leon E., Tarih Tenkidinin Unsurları, Çvr. Bahaeddin Yediyıldız, Türk tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989. Hobbsawm, Eric, Tarih Üzerine, Çvr. Osman Akınhay, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 2009. İbn Haldun, Mukaddime, Çvr. Zakir Kadiri Ugan, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988. İrfan Aycan-Mahfuz Söylemez, İdeolojik Tarih Okumaları, Ankara 2002. Jenkins, Keith, Tarihi Yeniden Düşünmek, Çvr. Bahadır Sina Şener, Dost Kitabevi, Ankara 1997. Josef Horovitz, Tarihçiliğin Doğuşu, Trc. Ramazan Altınay, Ramazan Özmen, Ankara 2002. Kütükoğlu, Mübahat, Tarih Araştırmalarında Usul, İstanbul 1991. M. Zeki Terzi, İlk Siyer-Megazi Yazarları, Samsun 1990. Marvick, Arthur, The Nature of History Mecmillan, London 1992. Medeniyetler Çatışması, Derleyen, Murat Yılmaz, Vadi Yayınları, Ankara 1995. Özlem, Doğan, “Felsefi Hermeneutiğe Geçiş Yolu Olarak Tarihselcilik”, A.Ü.İ. F Dergisi, C. XL, Ankara 1999, ss.127-145. Plehanov, G.V., Tarihte Bireyin Rolü, Çvr. İbrahim Altınsay, Kaynak Yayınları, İstanbul 1982. Ramazan Şeşen, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998. Rothacker, Erich, Tarihselcilik Sorunu,Çvr. Doğan Özlem, Gündoğan Yayınları, Ankara 1995. Sabri Hizmetli, İslâm Tarihçiliği Üzerine, Ankara 1991. Tarihin Sonu mu? Derleyen, Mustafa Aydın-Ertan Özensel, Vadi Yayınları, Ankara 2003. Tosh, John, Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997. Walsh, W. H., An Introducion to Philosophy of History, Hutchnson University Library, London 1967. Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, İstanbul 1985.
Notlar
Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. Özlem, Doğan, Tarih Felsefesi, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1994.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Tarihin tanımı konusundaki farklı yaklaşımları bilir. |
| ÖÇ02 | Tarihi yorumlama konusundaki farklı yaklaşımlar/kuramları tanır |
| ÖÇ03 | Geçmişten günümüze tarih yazım tarzlarını bilir. |
| ÖÇ04 | Tarihe yardımcı bilimleri tanır. |
| ÖÇ05 | It is distinguished what factors determine the history. |
| ÖÇ06 | Tarih araştırmalarında kullanılan kaynakları örneklendirir. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalının alt bilim dalları ile ilgili klasik kaynakları tanır ve kullanır. | 3 |
| PÖÇ02 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Alanıyla ilgili çağdaş yerli ve yabancı yayınları takip edebilme becerisine ulaşır. | 5 |
| PÖÇ03 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Alanıyla ilgili problemlere eleştirel bir zihniyet ve bakış açısı ile yaklaşabilir. | 5 |
| PÖÇ04 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Yüksek lisans seviyesinde elde ettiği bilgileri yeniden yorumlayabilme ve üretebilme yetisine sahip olur. | 5 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Bilimsel çalışmalarında ele aldığı konuyu kurgulama ve mantıksal çerçevede kompoze edebilme becerisini kazanır. | 4 |
| PÖÇ06 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Yüksek lisans seviyesinde bilimsel çalışmaları elde etmede ve kullanmada modern teknolojik imkanlardan faydalanabilme (basılı, görsel ve işitsel vb.) yeteneğini elde eder. | 4 |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Bu bilimsel faaliyetleri gerçekleştirirken bilimsel, kültürel ve ahlaki değerleri koruyabilme ve bunları içselleştirebilme kabiliyetini haiz olur. | 4 |
| PÖÇ08 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İlahiyat bilimleri ve diğer bilim dallarından istifade ederek disiplinler arası yaklaşımlara açık olur. | 5 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | İslâm tarihi ve sanatları alanında uzmanlık gerektiren bir çalışmayı ekip üyesi ve bağımsız olarak yürütebilme becerisini kazanır. | 2 |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam kültür ve medeniyetinin ilim, tarih, sanat, musiki ve edebiyatıyla bir bütün olduğunu kavrar. | 3 |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi Sanatları Bölümünün alt bilim dalları İslam Tarihi, Türk İslam Edebiyatı, Türk İslam Sanatları ve Türk Dini Musikisi alanlarında ortak bilgi ve yeterliklere sahiptir. | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Alanıyla ilgili ulusal ve uluslararası projelerde bireysel ekiple çalışma becerilerini kullanır | 2 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü'nün alt bilim dalları ile ilgili temel bilgi ve yaklaşımları öğrenir. | 2 |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Bilimsel faaliyetlerini etik kurallara uygun biçimde sürdürür. | 5 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş ve kaynaklar hakkında | Tarihte usûl eserlerinin kaynak tenkidiyle ilgili kısımları | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 2 | Tarihsel Varlık Alanının Felsefesi | Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası |
| 3 | Tarih Felsefesinin Tanımı, Antik Çağda, Ortaçağda ve Aydınlanmada Tarih Kavramı. | Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 4 | Tarih, Tarih ve Bilim, Tarihin Faydası. | Tosh, John Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 5 | Tarihte Nedensellik ve Determinizm, Kur’an’da Tarih ve Sünnetullah | Özsoy, Ömer, Sünnetullan-Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması, Fecr Yayınevi, Ankara 1994. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 6 | İbn Haldun’un Tarih Felsefesi | İbn Haldun, Mukaddime, Çvr. Zakir Kadiri Ugan, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 7 | Tarihte Bireyin Rolü | Plehanov, G.V., Tarihte Bireyin Rolü, Çvr. İbrahim Altınsay, Kaynak Yayınları, İstanbul 1982. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 8 | Ara Sınavlar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 9 | Kur’an Kıssaları ve Tarih Felsefesi | M. Hanefi Palabıyık - Emrah Dindi - Korkut Dindi, Tarih Felsefesi Açısından Kur’an Kıssaları, Ankara 2020. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 10 | Tarihte Nesnellik | Fontana J., E. H. Carr, Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, Çvr. Özer Ozankaya, İmge Kitabevi, Ankara 1992. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 11 | Tarihselcilik | Rothacker, Erich, Tarihselcilik Sorunu,Çvr. Doğan Özlem, Gündoğan Yayınları, Ankara 1995. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma |
| 12 | R. G. Collingwood'un Tarih Felsefesi | Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 13 | Alman İdealizmi: Schleirmacher'de `Tarih ve Hermeneutik' | Özlem, Doğan, “Felsefi Hermeneutiğe Geçiş Yolu Olarak Tarihselcilik”, A.Ü.İ. F Dergisi, C. XL, Ankara 1999, ss.127-145. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 14 | Tarih ve Anlama: Herder'in Tarih Felsefesi | Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 15 | Değerlendirme ve Sonuç: Ne Öğrendik? | Ön Hazırlık | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||