TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
| İSLAM TARİHİ VE SANATLARI (YL) (TEZLİ) | |
| Kod | İTS744 |
| Ad | Tarih Felsefesi |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Bahar |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi Aygül DÜZENLİ |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Dr. Öğr. Üyesi Aygül DÜZENLİ
(Bahar)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Tarih biliminin teorik temelleri hakkında bilgi edinme. Tarihsel olayları bir bilimsel veri haline dönüştürme sürecini öğrenme. Farklı tarih anlayışları hakkında bilgi edinme.
Dersin İçeriği
Tarih, tarih ve bilim, nedensellik, nesnellik, tarihte bireyin rolü, tarihselcilik ve tarih felsefesi akımları, tarihsel yöntem, iç tenkit-dış tenkit, örnek tarihçiler.
Dersin Ön Koşulu
Zorunlu ve seçmeli dersleri almış olmak.
Kaynaklar
Bloch, March, Tarihin Savunusu Ya Da Tarihçilik Mesleği, Gece Yayınları, Ankara 1985. Bon, Gustave Le, Kitleler Psikolojisi, Çvr. Selahattin Demirkan, Yağmur Yayınları, İstanbul 1976. Bon, Gustave Le, Ulusların Yücelişinin Yasaları, Çvr. Mehmet Demirezer, Ufuk Yayınları, İstanbul 1998. Burke, Peter, Fransız Tarih Devrimi:Annales Okulu, trc. Mehmet Küçük, Ankara 2002. Carr, E. Halett, Tarih Nedir?, İletişim Yayınları, İstanbul 2003. Collingwood, R. G.,Tarih Tasarımı, Çvr. Kurtuluş Dinçer, Ara Yayıncılık, İstanbul 1990. Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. Elton, G.R., The Practice of History, Sydney 1978. Evans, Richard J., Tarihin Savunusu, İmge Kitabevi, Ankara 1999. Fontana J., E. H. Carr, Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, Çvr. Özer Ozankaya, İmge Kitabevi, Ankara 1992. Halkın, Leon E., Tarih Tenkidinin Unsurları, Çvr. Bahaeddin Yediyıldız, Türk tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989. Hobbsawm, Eric, Tarih Üzerine, Çvr. Osman Akınhay, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 2009. İbn Haldun, Mukaddime, Çvr. Zakir Kadiri Ugan, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988. İrfan Aycan-Mahfuz Söylemez, İdeolojik Tarih Okumaları, Ankara 2002. Jenkins, Keith, Tarihi Yeniden Düşünmek, Çvr. Bahadır Sina Şener, Dost Kitabevi, Ankara 1997. Josef Horovitz, Tarihçiliğin Doğuşu, Trc. Ramazan Altınay, Ramazan Özmen, Ankara 2002. Kütükoğlu, Mübahat, Tarih Araştırmalarında Usul, İstanbul 1991. M. Zeki Terzi, İlk Siyer-Megazi Yazarları, Samsun 1990. Marvick, Arthur, The Nature of History Mecmillan, London 1992. Medeniyetler Çatışması, Derleyen, Murat Yılmaz, Vadi Yayınları, Ankara 1995. Özlem, Doğan, “Felsefi Hermeneutiğe Geçiş Yolu Olarak Tarihselcilik”, A.Ü.İ. F Dergisi, C. XL, Ankara 1999, ss.127-145. Plehanov, G.V., Tarihte Bireyin Rolü, Çvr. İbrahim Altınsay, Kaynak Yayınları, İstanbul 1982. Ramazan Şeşen, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998. Rothacker, Erich, Tarihselcilik Sorunu,Çvr. Doğan Özlem, Gündoğan Yayınları, Ankara 1995. Sabri Hizmetli, İslâm Tarihçiliği Üzerine, Ankara 1991. Tarihin Sonu mu? Derleyen, Mustafa Aydın-Ertan Özensel, Vadi Yayınları, Ankara 2003. Tosh, John, Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997. Walsh, W. H., An Introducion to Philosophy of History, Hutchnson University Library, London 1967. Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, İstanbul 1985.
Notlar
Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. Özlem, Doğan, Tarih Felsefesi, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1994.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Tarihin tanımı konusundaki farklı yaklaşımları açıklar. |
| ÖÇ02 | Tarihi yorumlama konusundaki farklı yaklaşımlar/kuramları tanır |
| ÖÇ03 | Geçmişten günümüze tarih yazım tarzlarını açıklar. |
| ÖÇ04 | Tarihe yardımcı bilimleri tanır. |
| ÖÇ05 | Tarihi belirleyen faktörlerin neler olduğunu ayırt eder. |
| ÖÇ06 | Tarih araştırmalarında kullanılan kaynakları örneklendirir. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak farklı bir alandaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve derinleştirir. | |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar ve farklı disiplinlerle ortak çalışmalar yürütür. | 5 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında kazanılan lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak ilgili alandaki kaynakları etkin bir şekilde kullanır. | 5 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanlarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerini kullanır. | 5 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanır. | 4 |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği bilgiler aracılığıyla farklı disiplin alanlarındaki bilgileri bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturur. | |
| PÖÇ07 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanına özgü sorunları en uygun araştırma yöntem ve teknikleri ile çözümler. | 4 |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgileri toplumun eğitim, kültür ve sanat seviyesinin yükseltilmesi yönünde kullanır. | 5 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni yaklaşımlar geliştirir. | 3 |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Eğitim, kültür ve sanat alanlarında yürütülen çalışmalarda bireysel olarak bağımsız çalışır ve/veya ekip çalışmalarında sorumluluk alarak çözüm üretir. | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar; kişisel, kurumsal ve ekip çalışmalarını uzmanlık düzeyinde organize eder. | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir. | |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanıyla ilgili edindiği bilgileri sorumluluğu altındaki kişi ve gruplara etkin biçimde öğretir. | 5 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş ve kaynaklar hakkında | Tarihte usûl eserlerinin kaynak tenkidiyle ilgili kısımları | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 2 | Tarihsel Varlık Alanının Felsefesi | Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası |
| 3 | Tarih Felsefesinin Tanımı, Antik Çağda, Ortaçağda ve Aydınlanmada Tarih Kavramı. | Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 4 | Tarih, Tarih ve Bilim, Tarihin Faydası. | Tosh, John Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 5 | Tarihte Nedensellik ve Determinizm, Kur’an’da Tarih ve Sünnetullah | Özsoy, Ömer, Sünnetullan-Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması, Fecr Yayınevi, Ankara 1994. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 6 | İbn Haldun’un Tarih Felsefesi | İbn Haldun, Mukaddime, Çvr. Zakir Kadiri Ugan, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 7 | Tarihte Bireyin Rolü | Plehanov, G.V., Tarihte Bireyin Rolü, Çvr. İbrahim Altınsay, Kaynak Yayınları, İstanbul 1982. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 8 | Ara Sınavlar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 9 | Kur’an Kıssaları ve Tarih Felsefesi | M. Hanefi Palabıyık - Emrah Dindi - Korkut Dindi, Tarih Felsefesi Açısından Kur’an Kıssaları, Ankara 2020. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 10 | Tarihte Nesnellik | Fontana J., E. H. Carr, Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, Çvr. Özer Ozankaya, İmge Kitabevi, Ankara 1992. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 11 | Tarihselcilik | Rothacker, Erich, Tarihselcilik Sorunu,Çvr. Doğan Özlem, Gündoğan Yayınları, Ankara 1995. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma |
| 12 | R. G. Collingwood'un Tarih Felsefesi | Aysevener, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi, Ankara 2001. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 13 | Alman İdealizmi: Schleirmacher'de `Tarih ve Hermeneutik' | Özlem, Doğan, “Felsefi Hermeneutiğe Geçiş Yolu Olarak Tarihselcilik”, A.Ü.İ. F Dergisi, C. XL, Ankara 1999, ss.127-145. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Anlatım, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 14 | Tarih ve Anlama: Herder'in Tarih Felsefesi | Durant, Ariel Will, Tarih Üzerine, Çvr. Hüseyin Zamantılı, Hülbe, İstanbul 1983. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 15 | Değerlendirme ve Sonuç: Ne Öğrendik? | Ön Hazırlık | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||