Genel Bilgi
| Birim | SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
| FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ (DR) | |
| Kod | FDB808 |
| Ad | Dindarlık Ölçekleri ve Din Bilimlerinde İstatistik Yöntem |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Bahar |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Doktora Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi AHMET RİFAT GEÇİOĞLU |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Dr. Öğr. Üyesi AHMET RİFAT GEÇİOĞLU
(Bahar)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Din ve dindarlığın tanımlanmasında karşılaşılan zorlukların ve bu zorlukları aşmak ve dindarlığı daha iyi anlamak amacıyla ortaya konulan dindarlık boyutları ve tiplemelerinin anlaşılmasını sağlamak; dindarlık ölçeği geliştirme süreçlerini kavratmak.
Dersin İçeriği
Din ve dindarlığın tanımlanması, dindarlığın boyutları, dindarlık tipleri, dindarlığın ölçülmesi, dindarlık ölçekleri, olgu-ölçek ilişkisi, dindarlık ölçeği geliştirme aşamaları.
Dersin Ön Koşulu
Ders için herhangi bir ön koşul bulunmamaktadır.
Kaynaklar
Beit-Hallahmi, B. (2015). Psychological perspectives on religion and religiosity. New York: Routledge. (p. 1-22) Brown, L. B. (1987). The psychology of religious belief. London: Academic Press. (p. 16-22) Clark, W. H. (1961). The psychology of religion: An introduction to religious experience and behavior. New York: The Macmillan Company. (p. 17-28) Glock, C. Y., & Stark, R. (1965). Religion and society in tension. Chicago: Rand McNally. (p. 19-37) Kayıklık, H. (2006). Değişen dünyada birey, din ve dindarlık. Ü. Günay & C. Çelik (Ed.), Dindarlığın sosyo-psikolojisi içinde (ss. 157-174). Adana: Karahan Kitabevi. Mehmedoğlu, A. U. (2004). Kişilik ve din. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları. (s. 13-42) Mehmedoğlu, A. U. (2006). Dindarlığın peşinde: Din psikolojisinde araştırma, ölçme ve yorumlama üzerine. İslami Araştırmalar Dergisi, 19(3), 465-478. Spilka, B., Hood, R. W., Hunsberger, B., & Gorsuch, R. L. (2003). The psychology of religion: An empirical approach (2nd ed.). New York: Guilford. (p. 5-12) Taş, K. (2006). Dindarlığın kriterleri üzerine tipolojik bir araştırma. Ü. Günay & C. Çelik (Ed.), Dindarlığın sosyo-psikolojisi içinde (ss. 175-206). Adana: Karahan Kitabevi. Yaparel, R. (1987). Dinin tarifi mümkün mü? Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4, 403-417. Yapıcı, A. (2002). Dinî yaşayışın farklı görüntüleri ve dogmatik dindarlık. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 66-115. Yapıcı, A. (2004). Din bilimleri alanında yapılan empirik çalışmalarda karşılaşılan metodolojik bir problem: Ölçek mi olguyu, olgu mu ölçeği oluşturmakta?. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), 85-118. Yapıcı, A. (2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 66-116. Yapıcı, A. (2007). Ruh sağlığı ve din: Psiko-sosyal uyum ve dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi. (s. 7-40) Yavuz, K. (1982). Din psikolojisinin araştırma alanları. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, 5, 87-108. Yıldız, M. (2001). Dindarlığın tanımı ve boyutları üzerine psikolojik bir çalışma. Tabula Rasa, 1(1), 19-42.
Notlar
Allport, G. W., & Ross, J. M. (1967). Personal religious orientation and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 5(4), 432-443. Batson, C. D., & Ventis, W. L. (1982). The religious exprerience: A social-psychological perspective. New York: Oxford University Press. Beit-Hallahmi, B., & Argyle, M. (1997). The psychology of religious behaviour: Belief and experience. London: Routledge. Bilgin, V. (2003). Popüler kültür ve din: Dindarlığın değişen yüzü. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 12(1), 193-214. Günay, Ü. (1999). Erzurum ve çevre köylerinde dinî hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı. (s. 260-264) James, W. (2003). The varieties of religious experience: A study in human natüre (Centenary ed.). London: Routledge. (p. 66-131) Harlak, H. ve Eskin, M. (2018). Dini Yönelim ve Dindarlık Ölçeklerinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Yeni Symposium 56(2), 24-32. Kurt, A. (2008). Sosyolojik din tanımları ve dine teolojik bakış sorunu. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 73-93. Ok, Ü. (2011). Dini Tutum Ölçeği: Ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 528-549. Ok, Ü. (2016). The Ok-Religious Attitude Scale (Islam): Introducing an instrument originated in Turkish for international use. Journal of Beliefs & Values, 37(1), 55-67. Paker, K. O. ve Akçalı, S. İ. (2012). Dinin bireyselleşmesi: Üniversite gençliği ile bir ölçek çalışması. Gaziantep University-Journal of Social Sciences, 11(4), 1440-1459. Taplamacıoğlu, M. (1962). Yaşlara göre dinî yaşayışın şiddet ve kesafeti üzerine bir anket denemesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, 141-151.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Din ve dindarlığın tanımlanmasında ortaya çıkan zorluk ve problemleri fark eder. |
| ÖÇ02 | Özsel, işlevsel, hem özsel hem işlevsel dindarlık tanımlarını kavrar. |
| ÖÇ03 | Dindarlığın farklı boyutlandırmaları hakkında bilgi sahibi olur. Glock ve Stark'ın beş boyutlu dindarlık modelini bilir. |
| ÖÇ04 | Alanyazında ortaya konmuş dindarlık tiplemelerini bilir. |
| ÖÇ05 | Geliştirilen dindarlık boyutları ve tiplemelerinde, dindarlığı tanımlamadaki zorluk ve problemlerin önemli rolünün olduğunu kavrar. |
| ÖÇ06 | Alanyazında geliştirilen dindarlık ölçeklerini tanır. |
| ÖÇ07 | Dindarlık ölçeklerinde olgunun mu ölçeği, yahut ölçeğin mi olguyu oluşturduğu hususunu tartışır. |
| ÖÇ08 | Bir dindarlık ölçeğinin geliştirilme aşamalarını bilir. |
| ÖÇ09 | İstatiksel açıdan ölçek maddelerini, ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini analiz eder. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanının temel kavramlarını kullanma becerisini spesifik bir alanda derinleştirir. | 3 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde alanyazını inceleyerek değerlendirir. | 4 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanyazın araştırması yapar. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanındaki çalışmalarda yararlanılan ekipmanları kullanır. | |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İncelediği alanyazına dayalı olarak araştırma önerileri geliştirir. | |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanıyla ilgili yeni ve karmaşık fikirlerin analiz, sentez ve değerlendirmesini yapar. | 4 |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanında özgün araştırmalar yapar. | |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Geliştirdiği önerilerden bir konu belirler ve bu konu hakkında rapor hazırlar. | |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Hazırladığı araştırma raporunu tartışır ve sunar. | |
| PÖÇ10 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Ulusal ve uluslararası projelerde bireysel ve ekiple çalışma becerilerini kullanma | |
| PÖÇ11 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Doktora yeterlik sınavı hazırlık çalışması süresince elde edilen kaynaklardan sonuçlar çıkarır. | |
| PÖÇ12 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili edinilen bilgileri yazılı ve sözlü olarak yorumlar. | 3 |
| PÖÇ13 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanla ilgili uluslararası alanyazını izleyecek düzeyde bir yabancı dili etkili kullanır. | |
| PÖÇ14 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alnının temel kaynaklarını bilimsel çalışmalarda kullanacak düzeyde tanır. | 3 |
| PÖÇ15 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Çalışmalarını bağımsız ve bir ekibin üyesi olarak yürütür. | |
| PÖÇ16 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Etik kurallara uyar. | 5 |
| PÖÇ17 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Yazılı ve sözlü iletişimde alanıyla ilgili uluslar arası literatürü izleyebilme ve iletişim kurabilme açısından yabancı dil bilgisine sahip olur. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Din ve Dindarlığın Tanımlanması | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 2 | Dindarlığın Boyutları | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 3 | Dindarlık Tiplemeleri | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 4 | Dindarlık Ölçülebilir mi? | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 5 | Din Bilimlerinde Geliştirilen Dindarlık ve Uyarlama Dindarlık Ölçekleri | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 6 | Mevcut Dindarlık Ölçeklerinin İstatistiksel Açıdan Değerlendirilmesi | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 7 | Dindarlık Ölçeklerinde Olgu-Ölçek İlişkisi | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 8 | Ara Sınavlar | Sınava Hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Dindarlık Ölçeği Geliştirme Aşamaları | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 10 | Hangi Amaçla Ölçek Geliştirileceğine ve Neyin Ölçüleceğine Karar Vermek | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 11 | Ölçekleme Teknikleri ve Madde Yazımı | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma |
| 12 | Ölçeğin Açıklama ve Önergesini Yazarken Dikkat Edilecek Hususlar; Ön Deneme ve Denemenin Yapılması | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 13 | Madde Analizleri | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma |
| 14 | Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma |
| 15 | Dindarlık Ölçeği Uyarlama Aşamaları | İlgili Kaynağı/Kaynakları Okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınava Hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınava Hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 8 | 112 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 2 | 2 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 2 | 2 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 158 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,32 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||