TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | REKTÖRLÜK |
| Alan Dışı Dersler Koordinatörlüğü | |
| Kod | SD0723 |
| Ad | Sanat Tarihi |
| Dönem | 2025-2026 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Güz ve Bahar |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 3 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Üniversite Dersi |
| Etiket | ÜOD Üniversite Ortak Ders |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Hüsnü Emir Çetiner |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Hüsnü Emir Çetiner
(Güz)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (B Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (C Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (D Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (E Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (F Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (G Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) Hüsnü Emir Çetiner (Güz) (H Grubu) (Sor. Öğr. Ele.) |
Dersin Amacı / Hedefi
Sanatın tarihsel gelişimini gösterip Estetik kuramların verilmesi
Dersin İçeriği
Sanat tarihi , Sanat akımları teorik bilgilendirme
Dersin Ön Koşulu
Kaynaklar
Sanat tarihi ve estetik kuramları ile ilgili kitap ve dökümanlar
Notlar
Sanatın Öyküsü Kitabı Remzi Kitapevi
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Sanatın Tarihsel Gelişimi ve Estetik kuramların gelişimi |
| ÖÇ02 | Sanat, en genel anlamıyla yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olarak anlaşılır. Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandırılacağına dair fikirler sürekli değişmiş, bu geniş anlama zaman içinde değişik kısıtlamalar getirilip yeni tanımlar yaratılmıştır. Bu tanımlardan en yaygın kabul göreni sanatın edebiyat, resim, müzik, tiyatro, sinema, mimari ve heykel alt türlerinden oluştuğu görüşüdür. Bugün sanat terimi birçok kişi tarafından çok basit ve net gözüken bir kavram gibi kullanılabildiği gibi akademik çevrelerde sanatın ne şekilde tanımlanabileceği, hatta tanımlanabilir olup olmadığı bile hararetli bir tartışma konusudur. Sanat sözcüğü genelde görsel sanatlar anlamında kullanılır. Sözcüğün bugünkü kullanımı, Batı kültürünün etkisiyle, İngilizcedeki "art" sözcüğüne yakın olsa da halk arasında biraz daha geniş anlamda kullanılır. Gerek İngilizcedeki "art" (artificial = yapay), gerek Almancadaki "Kunst" (künstlich = yapay), gerekse Türkçedeki Arapça kökenli "sanat" (suni = yapay), sözcükleri içlerinde yapaylığa dair bir anlam barındırır. Sanat, bu geniş anlamından Rönesans zamanında sıyrılmaya başlamış, ancak yakın zamana kadar zanaat ve sanat sözcükleri dönüşümlü olarak kullanılmaya devam etmiştir. Buna ek olarak Sanayi Devrimi sonrasında tasarım ve sanat arasında da bir ayrım doğmuş, 1950 ve 1960'larda popüler kültür ve sanat arasında tartışma kaldıran bir üçüncü çizgi çekilmiştir. |
| ÖÇ03 | Yapıldıkları tarihler bundan 40.000 yıl öncesine giden heykeller, mağara ve kaya resimleri bulunduysa da bu eserlerin anlamı, içinde geliştirildikleri kültür hakkında az bilgimiz olması sebebiyle tam olarak bilinmemektedir. Bilinen en eski sanat nesnesinin - üzerleri delinmiş bir salyangoz kabuğu dizisi - 75.000 yıl önceye dayanırsa da 100.000 yıl yaşında, muhtemelen boya saklamak için yapılmış kaplar da bulunmuştur. Eski Mısır, Mezopotamya, İran, Hindistan, Eski Yunan, Roma, İnka, Maya ve Olmek medeniyetlerinden günümüze birçok sanat eserimiras kalmıştır. Eski Yunan sanatı insan fiziğinin ideal oranlarda temsiline yoğunlaşmış, sonrasında Bizans ve Orta Çağ Avrupası'nda İncil ve dinî motifler ağırlık kazanmış, bunları yücelten tarzlar geliştirilmiştir. Rönesans, fiziksel dünyanın resmedilmesi ve perspektifin sistematik olarak uygulanıp resimde üç boyut algısının oluşması yönünde teknikler geliştirmiştir. Doğuda, İslam Sanatı'nda ikonografinin yasak olması nedeniyle geometrik şekiller, hat sanatı ve mimariye yoğunlaşılmıştır. Uzak Doğu'da da bu dönemlerde din, sanatsal üretime yön vermiştir |
| ÖÇ04 | Hindistan ve Tibet'te renkli heykeller ve dans ön plana çıkarken dinsel resimler de bu pratiklerden beslenmiştir. Çin'de de kuyumculuk, bronz işçiliği, çömlekçilik, şiir, kaligrafi, müzik, resim, tiyatro gelişmiş, sanatsal eğilimler baştaki sülaleye göre değişiklik göstermiştir. Batı'da 18. yüzyılda Aydınlanma ile birlikte rasyonel, saat gibi işleyen evren anlayışı gelişmiş, bu da Blake'in Newton'u kutsal bir geometrici gibi portrelemesi veya David'in propagandacı resimlerine yansımıştır. Daha sonra bu da yerini tepki olarak duygu ve birey olmayı ön plana çıkaran, akademik sanat, Sembolizm, İzlenimcilik, Fovizm gibi 19. yüzyıl sanatsal akımlarına bırakmıştır. 20. yüzyıl sanat tarihi bitip tükenmeyen sanatsal arayışların yüzyılı olmuştur. Bu yüzden İzlenimcilik, Dışavurumculuk, Fovizm, Kübizm, Dadaizm, Gerçeküstücülük gibi akımların parametreleri, icat edildikleri yıllardan çok öteye gidemediyse de sonra gelen akımları etkiledi. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren modernizm kültüre hâkim olmuş ve Theodor W. Adorno'nun 1970 yılında yayımlanan Estetik Teorisi kitabının açılış cümlesinde yazdığı gibi, "artık sorgulamadan kabul edilen şey, sanat hakkında hiçbir şeyin, ne sanatın kendisinin, ne sanatın dünya ile olan ilişkisinin, ne de sanatın var olma hakkının, sorgulamadan kabul edilebileceği."Relativizm kaçınılmaz bir gerçeklik olarak kabul edilmiş, bu da çağdaş sanat ve postmodern eleştiri dönemini başlatmıştı |
| ÖÇ05 | Sanatın değerlendirilmesi Filozof Richard Wollheim sanatın estetik değerlendirilmesi için üç yaklaşım önerir: 1) Estetik niteliğin insanın bakış açısından bağımsız, mutlak bir değer olduğunu öngören gerçekçi yaklaşım 2)Estetik niteliğin mutlak bir değer olduğunu, ancak insanın bakış açısına bağlı olduğunu savunan nesnel yaklaşım 3)Estetik niteliğin hem mutlak olmadığını hem de insanın bakış açısına göre değiştiğini söyleyen göreli yaklaşım |
| ÖÇ06 | Sanatların Sınıflandırılması Sanatlar geleneksel olarak söz sanatı, edebiyat (şiir, dram, hikâye, vs.), kitap sanatı, görsel sanatlar (resim, desen, heykel, vs.), grafik sanatlar (resim, desen, tasarım ve yüzey üzerine uygulanan diğer formlar), plastik sanatlar (heykel, modelleme), dekoratif sanatlar (bezeme, mobilya tasarımı, mozaik, etc.), gösteri sanatları (tiyatro, dans, müzik), güzel sanatlar, el sanatları, ses sanatı (beste olarak), grafik sanatı ve mimarlık (iç mimarlık dahil) gibi kategorilere ayrılır. Bu sınıflandırmalar tarih boyunca değişiklikler göstermiştir. Diğer yaygın sanat türlerine kinetik sanat, soyut sanat, postmodern sanat, bilgisayar sanatı, internet sanatı, etkileşimli sanat, enformasyon sanatı, uygulamalı sanat, erotik sanat, giyilebilir sanat, naif sanat, yeni medya sanatı, kamu sanatı, dînî sanat, sokak sanatı, sprey boya sanatı, halk sanatı, nakış sanatı, ticari sanat, psikedelik sanat, yazılım sanatı, askerî sanat, yeni sanat, gastronomi ve mutfak sanatları, arazi sanatı, kum sanatı, denizcilik sanatı, kağıt sanatı, vücut sanatı, cam sanatı, kaya sanatı, çini sanatı, minyatür sanatı, mezar sanatı, figüratif sanat, alev sanatı ve diğerleri aittir |
| ÖÇ07 | Sanatların Sınıflandırılması Antik Yunan'da sanat, bugünkü anlamından farklı olarak dokuz ilham perisi veya her biri ayrı bir techne'yi sembolize edip vücuda getiren musalara (müzlere) göre gruplandırılmıştır. Hiçbir Müz plastik sanatlarla (heykel, resim, çizim) ilişkili kılınmamıştır. Burada techne kabaca sanat olarak çevrilebildiği gibi zanaat anlamına da gelir ve ayrıca bilimsel disiplinleri de kapsayan bir terimdir. Buna göre dokuz sanat dalı şöyledir: Epik şiir, destan (Müz: Kalliope) Tarih (Müz: Kleio) Müzik ve lirik şiir (Müz: Euterpe) Aşk şiiri (Müz: Erato) Tragedya (Müz: Melpomene) İlahi ve panto (Müz: Polymnia) Dans ve koro (Müz: Terpsikhore) Komedya ve pastoral şiir (Müz: Thaleia) Astronomi (Müz: Urania) |
| ÖÇ08 | Sanatların Sınıflandırılması Sanatsal ve sanatsal olmayan beceriler arasındaki modern ayrım Rönesans'tan sonra yapılmaya başlanmıştır. Felsefede sanatın bugün kullanılan anlamına yakın bir şekilde ilk kullanımı Georg Wilhelm Friedrich Hegel'in Estetik Üzerine Dersler eserinde görülür ve Hegel burada sanatları en maddesel olandan en ifadeye dayalı olana göre sıralar: 1. Mimarlık, 2. Heykel, 3. Resim, 4. Müzik, 5. Şiir René Guénon, sanatları göçebe ve yerleşik düzene geçmiş insan topluluklarındaki yaşayış ve ritüel farklılıklarına göre görselliğe ve işitselliğe dayanan sanatlar olarak sınıflandırmıştır. Guénon'a göre yerleşik düzendeki insanlar uzam içindeki formlardan oluşan plastik sanatlar (mimari, heykel, resim), göçebeler ise zaman içinde yayılan fonetik sanatlar (müzik, şiir) üretmişlerdir. Görsel (plastik) sanatlar: Çizim, resim, seramik, fotoğrafçılık, mimarlık Fonetik (duysal/işitsel) sanatlar: Müzik, edebiyat |
| ÖÇ09 | Sanatların Sınıflandırılması Hegel'in Estetik Üzerine Dersler eserindeki listesi özellikle Fransa'da popüler olmuş ve zamanla üzerine yapılan eklemeler ve değişikliklerle geliştirilmiştir. Aşağıdaki on maddenin ilk yedisi 1923'te Yedinci Sanat Manifestosu'nu yazan film kuramcısı Ricciotto Canudo tarafından popülerleştirilmiştir: 1. Mimarlık, 2. Heykel, 3. Resim, 4. Müzik, 5. Edebiyat (şiir ve nesir), 6. Gösteri sanatları (dans ve tiyatro), 7. Sinema ve film, 8. Medya sanatları (radyo, televizyon ve fotoğraf), 9. Çizgi roman, 10. Video oyunları veya genel olarak elektronik sanat ve dijital sanat formları. 11. ve 12. sıra için multimedya ve performans sanatı gibi öneriler mevcutsa da bu konuda bir uzlaşma yoktur. |
| ÖÇ10 | Başat Biçim Görüşü Clive Bell, 1914 yılında Cezanne'dan etkilenerek yazdığı Sanat ('Art') isimli kitabında sanatın başat biçim (significant form) olduğunu savunmuştur. Bell'e göre her biçim bu sınıfa girmez, çünkü önemli olan çizgi, şekil ve renk ilişkilerinin kendi aralarındaki kombinasyonudur. Bu görüş, temsilin sanatsal beğeniye etki etmediğini söyler. Sanatı tamamen estetikle bağlantılı olarak tanımlayan bu görüş, 20. yüzyılda Marcel Duchamp, Andy Warhol, Joseph Beuys gibi bildiğimiz anlamda estetik nesneler üretmeyen, görünümden çok kavramlara önem veren sanatçıların eserlerini kapsamadığından, bugün zamanında olduğu kadar etkili değildir |
| ÖÇ11 | Sanatın Duyguların Dışavurumu Olduğu Görüşü R.G. Collingwood, 1938'de basılan Sanatın İlkeleri (The Principles of Art) isimli kitabında sanatın temel olarak duyguların yaratıcı ifadesi veya dışa vurumu olduğunu söylemiştir.Bunun yanında sanat ve zanaat arasında bir ayrım yapmıştır. Buna göre zanaat, malzemenin bir plan doğrultusunda daha önceden tasarlanmış bir son ürüne dönüştürülmesi iken sanatsal aktiviteler, araçlar ve amaçlar arasında, planlama ve uygulama arasında ayrım yapmayı gerektirmez. Bunun yanında bu görüşe göre, sanat herhangi bir duygunun da dışa vurumu değildir. Bu duygu, ifade edildiği ana kadar açıklık kazanmamış olup ifade edilişi onun keşfedilmesine neden olacak bir duygu olmalıdır. Bu aynı zamanda izleyiciyi de araştırmanın içine alır. Bu teori de sanat olarak kabul edilmeyen bazı aktiviteleri (örneğin bir psikoterapi seanslarını) sanattan ayırt edemediği gibi, sanat olarak kabul edilen bazı eserleri (örneğin Rönesans Döneminde, sanatçının duygularını açığa çıkarmak değil, dinsel duygular uyandırmak amacıyla yapılan resimler) kapsamadığı için, yerini değişik kuram aramalarına bırakmış, hatta tüm bu tanımlama çabalarının başarısız olması sanatın tanımının yapılmaya çalışılmasının ne kadar doğru olduğu tartışmalarını başlatmıştır |
| ÖÇ12 | Neo-Wittgenstein'cı Görüş Morris Weitz'ın 1956'da, Wittgenstein'ın görüşlerinden ve şeylerin özünü bulmaya karşı direncinden yola çıkarak ortaya attığı görüştür. Weitz'a göre Fry ve Bell, Tolstoy, Croce, Collingwood gibi kuramcılar, yaptıkları tanımlarda kendi kişisel sanat görüşlerini ifade etmekten öteye gidememişlerdir. Neo-Wittgenstein'cı görüşü özetlemek gerekirse, sanat açık bir kavramdır ve tanımlanamaz. Ancak bu, Weitz'a göre felsefi açıdan bir sorun yaratmamalıdır, çünkü aile benzerliği yöntemi kullanılarak neyin sanat olup olamayacağı konusunda hükümler getirmek olasıdır |
| ÖÇ13 | Kurumsal Sanat Görüşü Kurumsal sanat kuramı, Neo-Wittgenstein'cı görüşünü reddederek sanatın tanımlanabileceğini ileri sürer. Bu fikir George Dickie tarafından ilk olarak 1974'te geliştirilmiştir. Dickie'nin ilk tanımı, Arthur Danto'nun da sanat dünyası fikirlerinden etkilenerek aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur: Sanat eseri: Bilinçli olarak insan elinden veya fikrinden çıkmadır. Belli bir sosyal kurum (sanat dünyası) adına hareket eden kişi veya kişiler tarafından, bazı kısımları hakkında fikir birliğine varılmış olunmalı, beğeni kazanmaya aday olmalıdır |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Sanatın Tarihsel Gelişimi ve Estetik kuramların gelişimi | Sanat ve Sanat eseri kavramları arasındaki ilişkiyi sorgulama | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 2 | paleolitik, mezolitik, neolitik , kalkolitik dönem ürünleri inceleme ilkçağ-anadolu eserleri | Sanat ve Sanat Türleri Sanat tarihi bilim dallarının incelenmesi | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 3 | İLK ÇAĞDA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI | Mezapotamya’da gelişen mimari, heykel ve kabartma sanatlarının genel özelliklerini belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 4 | ANTİK DÖNEM AKDENİZ UYGARLIKLARI HELENİSTİK DÖNEM SANATI SANAT | İlk Çağda Doğu Akdeniz Havzası uygarlıklarını karşılaştırır. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 5 | 2 ANTİK DÖNEM HELENİSTİK. ROMA. BİZANS SANATI | Yunan mimarisi,heykel ve kabartma sanatlarının genel özelliklerini belirler | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 6 | ROMA – BİZANS SANATI HRİSTİYANLIĞIN SANATA YANSIMASI VE ETKİLERİ | Roma mimari ,heykel ,kabartma ve mozaik süsleme sanatlarının genel özelliklerini belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 7 | ROMANESK – GOTİK SANATI | Bizans Dönemi mimari ve diğer sanat eserlerinin genel özelliklerini açıklar. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 8 | Ara Sınavlar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 9 | AVRUPA SANATI- RONESANS | Roman ve Gotik Sanatının genel özelliklerini belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 10 | AVRUPA SANATI BAROK - ROKOKO SANATI | Avrupa’da Rönesans Dönemi sanat türlerinin temsilcileri ve eserlerini örnekleri ile inceleme . | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 11 | AVRUPA SANATI -SANAT AKIMLARI Neo Klasizm – Romantizm – Realizm - Empresyonizm PUANTAİZM (yeni izlenimcilik) – Post Empresyonizm - Fovizm - Dadaizm | XVIII.yy. ve sonrası sanat akımlarının genel özelliklerini belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 12 | AVRUPA SANATI - SANAT AKIMLARI Ekspresyonizm – Fütürizm – Metafizik - Kübizm Soyut Resim – Sürrealizm – Action Paiting – Süprematizm Pop-Art | XVIII.yy. ve sonrası sanat akımlarının genel özelliklerini belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 13 | Asya Sanatı | HİNT- BURMA - TİBET-JAPON MİMARİSİ, RÖLYEFLERİ ve RESİM SANATI | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 14 | İslamiyet öncesi Orta Asya Türk sanatı tarihi Türk – İslam Sanatı Tarihi | Orta Asya Atlı Bozkır Sanatının oluşmasını etkileyen faktörleri belirler. | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 15 | CUMHURİYET DÖNEMİ SANATÇILARIMIZ VE ESER İNCELEME | Cumhuriyet dönemi Önde gelen Resim ve Heykel sanatçılarımızı incelemek | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
|
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 8 | 8 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 16 | 16 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 80 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,20 | ||
| AKTS | 3 AKTS | ||