Genel Bilgi
Birim | SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
İSLAM TARİHİ VE SANATLARI (DR) | |
Kod | İTS804 |
Ad | Bütün Yönleriyle Memlûk Devleti Tarihi |
Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
Dönem | Bahar |
Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
AKTS | 6 AKTS |
Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
Eğitim Dil | Türkçe |
Seviye | Doktora Dersi |
Tür | Normal |
Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. FATİH YAHYA AYAZ |
Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır.
|
Dersin Amacı / Hedefi
Memlûkler dönemi siyasi, askeri, dini ve sosyal yapısı hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmak ve bilimsel, kapsayıcı, bir bakış açısı kazanmak.
Dersin İçeriği
Memlûk sistemi, kavramsal ve tarihî boyutları, Memlûk Devleti’nin kuruluşu, Moğol istilası, devletin gelişimi, teşkilat ve müesseseleri, ilmî, sosyal ve kültürel hayat, diğer devletlerle münasebetleri, Memlûk Devleti tarihiyle ilgili kaynak ve araştırmalar
Dersin Ön Koşulu
Dersin ön koşulu yoktur
Kaynaklar
Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler Döneminde Vezirlik 1250-1517, İstanbul: İsam Yayınları, 2009. Yiğit, İsmail, Memlükler 648-923/1250-1517, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2015. Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler’de Tarih ve Tarihçiler, Ankara: TTK Yayınları, 2020. Düzenli, Aygül, Memlükler Döneminde İktidar-Ulemâ İlişkisi, 2021.
Notlar
el-Abbâdî, Ahmed Muhtâr, Kıyâmu Devleti’l-Memâlîki’l-ûlâ fî Mısr ve’ş-Şâm, Beyrut 1986. Abdülmün‘im Macid, Nüzumu Devleti selâtîni’l-Memâlîk ve rüsûmühüm fî Mısr, I-II, Kahire 1979-1967. Ahmed Abdürrazık, “el-‘Alâkâtü’l-üseriyye fi’l-mustalahi’l-Memlûkî”, el-Mecelletü’t-Târîhiyyetü’l-Mısriyye, XXIII (1976), s. 155-181. Âşûr, Saîd A., el-‘Asru’l-Memâlîkî fî Mısr ve’ş-Şâm, Kahire 1976. ———, el-Müctema‘u’l-Mısrî fî ‘asri Selâtîni’l-Memâlîk, Kahire 1992. Ayalon, David, “Memlûk Devletinde Kölelik Sistemi” (çev. Samira Kortantamer), Tarih İncelemeleri Dergisi, IV (1989), s. 211-247. ———, “Memlûklü Ordusunda Bahriye Alayı”, çev. Ali Aktan, Türk Kültürü, XXVIII/326 (1990), s. 350-356. ———, “Studies on the Structure of the Mamluk Army-I”, BSOAS, XV (1953), s. 202-228; aynı makale II, a.e., XV (1953), s. 448-476; aynı makale III, a.e. XVI (1954), s. 57-90. ———, “The Circassians in the Mamluk Kingdom”, Journal of the American Oriental Society, LXIX/3 (1949), s. 135-147. ———, “The end of the Mamlûk Sultanate”, Studia Islamica, LXV (1987), s. 125-148. Ayaz, Fatih Yahya, “Memlük Sultanlarından Seyfeddin Ebûbekir ve Alaeddin Küçük Dönemlerinde (741-742/1341) Büyük Emîrler Arasındaki Mücadeleler”, Dinî Araştırmalar Dergisi, IX/27 (2007), s. 247-273. ———, Memlükler (1250-1517), İstanbul 2015. ———, Türk Memlükler Döneminde Saray Ağalığı Üstâdârlık (1250-1382), İstanbul 2008. Berkey, Jonathan, The Transmission of Knowledge in Medieval Cairo, New Jersey 1992. Eruz, A. Fulya, “Memlükler (Sanat)”, DİA, 2004, XXIX, 97-100. Hakîm Emin Abdüsseyyid, Kıyâmü Devleti’l-Memâlîki’s-sâniye, Kahire 1966. Homerin, Th. Emil, “Memlûklar Dönemi Mısır’ında Sûfiler ve Tasavvuf Aleyhtarları”, çev. Salih Çift, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI/1 (2002), s. 243-264. İzzeddin, Muhammed Kemaleddin, el-Hareketü’l-‘ilmiyye fî Mısr fî devleti’l-Memâlîki’l-Çerâkise, Beyrut 1990. Kanat, Cüneyt, “Memlûkler’in Baybars Zamanındaki (1360-1377) Suriye-Çukurova Siyaseti ve bu Siyasetin Çukurova’nın Türkleşmesindeki Rolü”, III. Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni Sempozyumu, Bildiriler, Adana 1999, s. 423-434. Kâsım Abduh Kâsım, Dirâsât fî târîhi Mısri’l-ictimâî, Kahire 1983. Kızıltoprak, Süleyman, “Memlûk Sistemi”, Türkler, V, 320-336. King, David A., “The Astronomy of the Mamluks”, Isis, LXXIV/4 (1983), s. 531-555. Kopraman, Kazım Yaşar, “Memlûkler Döneminde Mısır’da Sosyal Hayat”, DGBİT, VII (1992), s. 17-48. ———, “Mısır Memlûkleri (1250-1517)” a.g.e., VI (1992), s. 433-543. ———, “Mısır Memlûkleri (1250-1517)”, Türkler, V, 99-126. Kortantamer, Samira, Bahrî Memlûklar’da Üst Yönetim Mensupları ve Aralarındaki İlişkiler, İzmir 1993. Muslu, Emire Cihan, Ottoman-Mamluk Relations: Diplomacy and Perceptions, (doktora tezi), Harward University History and Middle Eastern Studies, Cambridge, Massachusetts 2007. Tekindağ, M. C. Şehabeddin, Berkuk Devrinde Memlûk Sultanlığı, İstanbul 1961. ———, “II. Bayezid Devrinde Çukur-ova’da Nüfuz Mücâdelesi, İlk Osmanlı-Memlûklu Savaşları (1485-1491)”, Belleten, XXXI/123 (1967), s. 345-373. ———, “Fâtih Devrinde Osmanlı-Memlûklu Münasebetleri”, İÜEFTD, XXX (1976), s. 73-98. ———, “Memlûk Sultanlığı Tarihine Toplu Bir Bakış”, a.g.e., XXV (1971), s. 1-38. Tomar, Cengiz, Memluk Devleti’nin Kuruluşu (1240-1260) (yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 1996. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, Ankara 1988. ———, Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Ankara 1988. Yiğit, İsmail, “Aynî’yi Yetiştiren Memlukler İlmî Hareketine Genel Bir Bakış”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S. 11-12 (1997), s. 27-45. ———, “Memlükler”, DİA, XXIX, 90-97. ———, “Memlûkler Dönemi (1250-1517) İlmî Hareketine Genel Bir Bakış”, Türkler, V, 748-756. ———, Siyasi-Dini-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi: Memlûkler, VII, İstanbul 1991.
Dersin Öğrenme Çıktıları
Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
---|---|
ÖÇ01 | Memlûk Devleti tarihi hakkında kapsamlı bilgi birikimine sahip olur. |
ÖÇ02 | Memlûklerin Müslüman Türk tarihi içerisindeki yerini kavrar. |
ÖÇ03 | Memlûk sistemini bütün yönleriyle bilir. |
ÖÇ04 | Memlûklerin diğer devletlerle ilişkisini açıklar. |
ÖÇ05 | Memlûklerin siyasi, dini ve askeri teşkilatını karşılaştırır. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
---|---|---|---|
PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak farklı bir alandaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve derinleştirir. | 5 |
PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar ve farklı disiplinlerle ortak çalışmalar yürütür. | 2 |
PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında kazanılan lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak ilgili alandaki kaynakları etkin bir şekilde kullanır. | |
PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanlarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerini kullanır. | |
PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanır. | |
PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği bilgiler aracılığıyla farklı disiplin alanlarındaki bilgileri bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturur. | |
PÖÇ07 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanına özgü sorunları en uygun araştırma yöntem ve teknikleri ile çözümler. | |
PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgileri toplumun eğitim, kültür ve sanat seviyesinin yükseltilmesi yönünde kullanır. | |
PÖÇ09 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür. | 5 |
PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni yaklaşımlar geliştirir. | |
PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Eğitim, kültür ve sanat alanlarında yürütülen çalışmalarda bireysel olarak bağımsız çalışır ve/veya ekip çalışmalarında sorumluluk alarak çözüm üretir. | |
PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar; kişisel, kurumsal ve ekip çalışmalarını uzmanlık düzeyinde organize eder. | |
PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir. |
Haftalık Akış
Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
---|---|---|---|
1 | İslam Tarihinde Memlûk Sisteminin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
2 | Bahrî (Türk) Memlûk Sultanları I (648-784 / 1250-1382) | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Soru-Cevap |
3 | Bahrî (Türk) Memlûk Sultanları II (648-784 / 1250-1382) | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Soru-Cevap |
4 | Burcî (Çerkez)Memlûk Sultanları I (784-923 / 1382-1517) | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
5 | Burcî (Çerkez)Memlûk Sultanları II (784-923 / 1382-1517) | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler (1250-1517), İstanbul: İsam Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
6 | Memlûkler'de Dış Münasebetler I | Ayaz, Fatih Yahya, Memlûkler, İstanbul: Ensar Yayınları, 2023 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
7 | Memlûkler'de Dış Münasebetler II | Ayaz, Fatih Yahya, Memlûkler, İstanbul: Ensar Yayınları, 2023 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
8 | Ara Sınavlar | Ara Sınavlar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
9 | Mısır Abbasi Hilafeti I | Banister Mustafa The Abbasid Caliphate of Cairo (1261-1517):History and Tradition in the Mamlūk Court, Basılmamış Doktora Tezi, University of Toronto, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
10 | Mısır Abbasi Hilafeti II | Banister Mustafa The Abbasid Caliphate of Cairo (1261-1517):History and Tradition in the Mamlūk Court, Basılmamış Doktora Tezi, University of Toronto, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
11 | Memlûk İdari Müesseseleri | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler Döneminde Vezirlik 1250-1517, İstanbul: İsam, 2009; Ayaz, Fatih Yahya, Memlûkler, İstanbul: Ensar Yayınları, 2023. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
12 | Memlûklerde İktisadi Yapı | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler Döneminde Vezirlik 1250-1517, İstanbul: İsam, 2009; Ayaz, Fatih Yahya, Memlûkler, İstanbul: Ensar Yayınları, 2023. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
13 | Memlûklerde İlmi Yapı | Ayaz, Fatih Yahya, Memlükler’de Tarih ve Tarihçiler, Ankara: TTK Yayınları, 2020; Düzenli, Aygül, Memlükler Döneminde İktidar-Ulemâ İlişkisi, 2021; Ayaz, Fatih Yahya, Memlûkler, İstanbul: Ensar Yayınları, 2023. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
14 | Memlûklerde Kültürel Hayat | Yiğit, İsmail, Memlükler 648-923/1250-1517, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2015. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
15 | Memlûklerde Sosyal Yapı | Ayaz, Fatih Yahya, Türk Memlükler Döneminde Mısır Halkının Siyasî Olaylara Karşı Tutumu, Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt.7, ss.45-94, 2007. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yarıyıl Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
---|---|---|---|
Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
AKTS | 6 AKTS |