TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
| İSLAM TARİHİ VE SANATLARI (DR) | |
| Kod | İTS815 |
| Ad | İslam Coğrafyası Şehirleri ve Tarihsel Çevresi |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Güz |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Doktora Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Doç. Dr. ALİ HATALMIŞ |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Doç. Dr. ALİ HATALMIŞ
(Güz)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
İslamiyet’in kültür havzalarını; bu havzalarda yetişen ilim adamlarını; kurulan ilmi müesseseleri; bu ilim müesseselerinde üretilen bilimin seviyesini; kaleme alınan eserleri; şehirlerde yaşanan ekolleşmeyi; yaşanan siyasi olaylar sonucu ortaya çıkan duraklama veya kırılmaları; coğrafi özelliklerin ilim adamlarının zihin dünyasına etkilerini; kültür havzaları arasındaki etkileşimi; ilim seyahatlerinin güzergâhlarını öğretmektir.
Dersin İçeriği
İslam coğrafyası, İslam şehirleri, şehirlerin kültür havzaları, bu havzalarda yetişen ilim adamları; kurulan ilmi müesseseler; bu ilim müesseselerinde üretilen bilimin seviyesi; kaleme alınan bazı eserler; şehirlerde yaşanan ekolleşmeler; yaşanan siyasi olaylar sonucu ortaya çıkan duraklama veya kırılmalar; coğrafi özelliklerin ilim adamlarının zihin dünyasına etkileri; kültür havzaları arasındaki etkileşimi; ilim seyahatlerinin güzergâhları öğretilmektedir.
Dersin Ön Koşulu
Bulunmamaktadır.
Kaynaklar
1. Cansever, Turgut, İslam’da Şehir ve Mimari, İstanbul : İz Yayıncılık, 1997. 2. Hatalmış, Ali, Anadolu’nun Fetih ve İslamlaşma Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2020. 3. Serjeant, Robert B., İslam Şehri (çev. Elif Topçugil), istanbul: İz Yayıncılık, 2022.
Notlar
1. Kurt Hasan, Orta Asya’da İslam, İstanbul: Hoca Ahmed Yesevi Ü. Yayınları, 2015. 2. Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1980. 3. Mez, Adam, 10.Yüzyılda İslam Medeniyeti (çev. Salih Şaban), İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | İslam kültür coğrafyalarını sıralar. |
| ÖÇ02 | İslam şehirlerinin coğrafi konumunu öğrenir. |
| ÖÇ03 | İslam şehirlerinin başlıca özelliklerini sıralar. |
| ÖÇ04 | İslam şehirlerinin yapısını bilir. |
| ÖÇ05 | Müslümanların ilgilendikleri ilim dallarını tanır. |
| ÖÇ06 | İslam coğrafyasında ilimlerin gelişim sürecini değerlendirir. |
| ÖÇ07 | Müslümanların ilim müesseselerini bilir. |
| ÖÇ08 | Günümüze kadar İslam şehri özelliğini koruyan şehirleri örneklerle açıklar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak farklı bir alandaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve derinleştirir. | 2 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar ve farklı disiplinlerle ortak çalışmalar yürütür. | |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında kazanılan lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak ilgili alandaki kaynakları etkin bir şekilde kullanır. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanlarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerini kullanır. | |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanır. | |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği bilgiler aracılığıyla farklı disiplin alanlarındaki bilgileri bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturur. | 2 |
| PÖÇ07 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanına özgü sorunları en uygun araştırma yöntem ve teknikleri ile çözümler. | |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgileri toplumun eğitim, kültür ve sanat seviyesinin yükseltilmesi yönünde kullanır. | 3 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür. | 2 |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni yaklaşımlar geliştirir. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Eğitim, kültür ve sanat alanlarında yürütülen çalışmalarda bireysel olarak bağımsız çalışır ve/veya ekip çalışmalarında sorumluluk alarak çözüm üretir. | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar; kişisel, kurumsal ve ekip çalışmalarını uzmanlık düzeyinde organize eder. | 2 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir. | 2 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Müslümanlarda İlim ve İslam Şehirlerinin Temel özellikleri | Demirci, Mustafa İslam’da Şehir ve Şehrin Sosyal Dinamikleri, İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2003, cilt: I, sayı: 2, s. 129-146. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 2 | Halep Şehri | Demir, Doğan Mert Kudüs "Kent ve Kutsiyet: Orta Çağ Kudüs Tarihini Kutsiyet Bağlamında Okumak (637-1187), Editör: Erkan Göksu, Orta Çağ Türk İslam Şehirleri-II: Nişabur-Tebriz-Hemedan-Şiraz-Halep-Kudüs, 2023, s. 229-264. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 3 | Kurtuba Şehri | IRVING, THOMAS B., TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2002 yılında Ankara’da basılan 26. cildinde, 451-453. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 4 | Herat Şehri | Söylemez, Yusuf Ziya Türk-İslam Şehirlerinden Herât'ın Rivayetlere Göre İnşa Süreci Üzerine Bir Değerlendirme, Asos Journal: The Journal of Academic Social Science, 2023, cilt: XI, sayı: 143, s. 155-162. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 5 | Konya Şehri | Alkan, Ahmet - Nuri Dülgerler Bir Türk-İslam Şehri Olarak Konya -Dünü-Bugünü- Yarını, İslam Mimari Mirasını Koruma Konferansı = The Conference on the Preservation of Architectural Heritage of Islamic Cities 22-26/4/1985 İstanbul: Bildiriler, 1987, s. 235-243. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 6 | Semerkant Şehri | Kitapçı, Zekeriya İslâmiyet'in Asya Türk Medeniyetinin Beşiği Semerkant ve Havalisinde İlk Yayılışı, Türk Dünyası Araştırmaları, 1983, sayı: 25, s. 109-135. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 7 | Kazan Şehri | Küçükkılınç, İsmail Kazan’da Kültür Faaliyetleri ve İslamcılık, Kazanlı Yenilikçi Alimler: Şehabettin Mercani ve Kazan Kültürü, 2014, cilt: I, s. 448-465. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 8 | Ara Sınavlar | Sınava hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
| 9 | Rey Şehri | Aylar, Mustafa - Ataollah Hassani Orta Çağ İslam Coğrafyacılarına Göre Rey Şehrinin Sosyo-Ekonomik Durumu ve Mimari Yapısı = Socio Economic and Architectural Structure of the City of Rayy According to Medieval Muslim Geographers, Türkiyat Mecmuası = Journal of Turkology, 2021, cilt: XXXI, sayı: 1, s. 68-86. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 10 | İsfehan Şehri | Özgüvenli, Osman Gazi, "İsfahan", TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2000 yılında İstanbul’da basılan 22. cildinde, 497-502 numaralı sayfalar. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 11 | Kudüs Şehri | Gül, Muammer Müslümanların Kudüs’ü Fethi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, cilt: VIII, sayı: 2, s. 47-58. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 12 | İstanbul Şehri | İnalcık, Halil İstanbul: Bir İslâm Şehri, çeviren: İbrahim Kalın, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim], 2004, cilt: IV, sayı: 2, s. 309-325. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 13 | Delhi Şehri | Cöhce, Salim Delhi Türk Sultanlığı, İslâm Tarihi ve Medeniyeti 9: Müslüman Türk Devletleri (II), 2018, s. 189-279. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 14 | Kayrevan Şehri | Arıpınar, Erdoğan İslam Tarihinin Büyük Şehirlerinden: Kayrevan, Fotograflar Erdoğan Arıpınar, Hayat Tarih Mecmuası, 1967, cilt: I, sayı: 1, s. 35-39. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 15 | İslam Kültür Coğrafyaların Genel Değerlendirmesi | KÜÇÜKAŞCI, MUSTAFA SABRİ, "Şehir" TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2010 yılında İstanbul’da basılan 38. cildinde, 446-449 numaralı sayfalar. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Finale hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Finale hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 1 | 15 | 15 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 0 | 0 | 0 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||