Genel Bilgi
Kod | FAR699 |
Ad | İlaç etkilerinin değerlendirilmesinde in vivo yöntemler |
Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
Dönem | Güz ve Bahar |
Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
AKTS | 4 AKTS |
Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
Eğitim Dil | Türkçe |
Seviye | Doktora Dersi |
Tür | Normal |
Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. NACİYE DÖNDAŞ |
Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır. |
Dersin Amacı / Hedefi
Bu dersin amacı, öğrencilere ilaçların canlı organizmalar üzerindeki etkilerini değerlendirmek için kullanılan in vivo yöntemleri kapsamlı bir şekilde öğretmek ve bu yöntemlerin temel prensiplerini, uygulama alanlarını, avantajlarını ve sınırlamalarını detaylı olarak incelemektir.
Dersin İçeriği
Giriş (in vivo çalışmaların tanımı ve önemi, ilaç geliştirme sürecinde in vivo çalışmaların yeri), İn vivo çalışmaların etik ilkeleri ve hayvan refahı, in vivo çalışmalarda 3R prensibi (Replacement, Reduction, Refinement), İn vivo çalışma tasarımı (Amaç ve hipotez belirleme, deney hayvanı seçimi (tür, cinsiyet, yaş, genetik özellikler vb.), kontrol grupları ve uygulama yöntemleri, deney protokolü oluşturma (doz, süre, uygulama yolu vb.), veri toplama ve analiz yöntemleri), İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-I, İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-II, İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-III, Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi))- I., Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi)) – II., Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi))- III., İn vivo çalışmalarda kullanılan teknikler (kan alma yöntemleri, doku ve organ örnekleri alma, ilaç uygulama yöntemleri (oral, intravenöz, intraperitoneal, intramusküler vb.), Görüntüleme yöntemleri ve histopatolojik incelemeler, İn vivo veri analizi ve yorumlama, İn vivo çalışmaların avantajları ve sınırlamaları, İn vivo çalışmaların geleceği ve yeni teknolojiler (yapay zeka, organ-on-a-chip, vb.)
Dersin Ön Koşulu
Ön koşul bulunmamaktadır.
Kaynaklar
Bilimsel veri tabanı
Notlar
Bilimsel veri tabanı
Dersin Öğrenme Çıktıları
Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
---|---|
ÖÇ01 | İn vivo çalışma tasarımını ve in vivo yöntemleri anlatır. |
ÖÇ02 | Özel in vivo modelleri açıklar. |
ÖÇ03 | İn vivo çalışmalarda kullanılan teknikleri, in vivo veri analizini ve yorumlamasını anlatır. |
ÖÇ04 | İn vivo çalışmaların avantajlarını ve sınırlamalarını sayar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
---|---|---|---|
PÖÇ01 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İlaçların etki mekanizmaları, yan tesirleri, toksik tesirlerini tartışır. | |
PÖÇ02 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İlaç etkilerini, ilaç etkileşmelerini ve organ sistemleri üzerindeki etkilerini sistematik bir yaklaşımla açıklar | 3 |
PÖÇ03 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Bilimsel bir projeyi planlar, uygular ve sonlandırır | |
PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Farmakolojinin araştırma alanlarını ve araştırma tekniklerini tanır | |
PÖÇ05 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Farmakoloji alanındaki bilimsel makaleleri karşılaştırmalı olarak inceler ve derler. | 3 |
PÖÇ06 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | In vitro veya in vivo farmakolojik bir araştırma için deney düzeneğini hazırlar ve sorunları çözer. | 3 |
PÖÇ07 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Araştırma projesinden elde ettiği verileri bilimsel araştırma makalesi haline getirir. | |
PÖÇ08 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | İlaç konusundaki bilgileri nedeni ile toplumda ilaç kullanımını ve etkilerini değerlendirir. | |
PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İlaç geliştirmede klinik faz çalışmalarını açıklar. | |
PÖÇ10 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Çalışma verilerini istatistiksel olarak değerlendirir ve yorumlar. | 3 |
PÖÇ11 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Akılcı ilaç kullanımı konusundaki farkındalığı ile toplum sağlığına katkıda bulunur. |
Haftalık Akış
Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
---|---|---|---|
1 | Giriş (in vivo çalışmaların tanımı ve önemi, ilaç geliştirme sürecinde in vivo çalışmaların yeri) | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
2 | İn vivo çalışmaların etik ilkeleri ve hayvan refahı, in vivo çalışmalarda 3R prensibi (Replacement, Reduction, Refinement) | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
3 | İn vivo çalışma tasarımı (Amaç ve hipotez belirleme, deney hayvanı seçimi (tür, cinsiyet, yaş, genetik özellikler vb.), kontrol grupları ve uygulama yöntemleri, deney protokolü oluşturma (doz, süre, uygulama yolu vb.), veri toplama ve analiz yöntemleri) | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
4 | İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-I | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
5 | İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-II | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
6 | İn Vivo Yöntemler (Farmakokinetik çalışmalar (absorpsiyon,dağılım, metabolizasyon eliminasyon), farmakokinetik parametreler (eğri altında kalan alan (EAA), maksimum konsantrasyon (Cmax), yarılanma ömrü (t1/2) vb.)’in belirlenmesi. Farmakodinamik çalışmalar (ilaçların hedef doku ve organlar üzerindeki etkileri, etki mekanizmaları, doz-yanıt ilişkisi ve terapötik indeksin belirlenmesi,ilaçların yan etkilerinin değerlendirilmesi, toksisite çalışmaları (akut toksisite, kronik toksisite, genotoksisite, karsinojeniklik, üreme toksisitesi, teratojeniklik)-III | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
7 | Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi))- I. | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
8 | Ara Sınavlar | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav, Sözlü Sınav |
|
9 | Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi))- II. | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
10 | Özel in vivo modeller (hastalık modelleri (örneğin, diyabet, kanser, inflamasyon modelleri), transgenik hayvan modelleri,knockout hayvan modelleri), Davranışsal testler (Motor fonksiyon testleri (açık alan testi, rotarod testi), öğrenme ve hafıza testleri (labirent testleri (Y-labirent, T-labirent), kaçınma testleri (aktif ve pasif kaçınma), tanıma testleri (yeni nesne tanıma), anksiyete ve depresyon testleri (yükseltilmiş artı labirent), karanlık/aydınlık tercih testi), zorunlu yüzme testi, kuyruk asma testi), sosyal davranış testleri (sosyal etkileşim testi))- III. | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
11 | İn vivo çalışmalarda kullanılan teknikler (kan alma yöntemleri, doku ve organ örnekleri alma, ilaç uygulama yöntemleri (oral, intravenöz, intraperitoneal, intramusküler vb.) | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
12 | Görüntüleme yöntemleri ve histopatolojik incelemeler | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
13 | İn vivo veri analizi ve yorumlama | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
14 | İn vivo çalışmaların avantajları ve sınırlamaları | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
15 | İn vivo çalışmaların geleceği ve yeni teknolojiler (yapay zeka, organ-on-a-chip, vb.) | kitap ve bilimsel veri tabanı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav, Sözlü Sınav |
|
17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav, Sözlü Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
---|---|---|---|
Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
Toplam İş Yükü (Saat) | 101 | ||
Toplam İş Yükü / 25 (s) | 4,04 | ||
AKTS | 4 AKTS |