TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
| İSLAM TARİHİ VE SANATLARI (YL) (TEZLİ) | |
| Kod | İTS738 |
| Ad | Emeviler ve Abbasilerde Yönetimde Etkili Kadınlar |
| Dönem | 2025-2026 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Bahar |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Doç. Dr. ALİ HATALMIŞ |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır.
|
Dersin Amacı / Hedefi
Erken dönem İslam tarihinde kadınların yönetime etkilerini tanıtmaktır.
Dersin İçeriği
İslam'ın erken dönemlerinde kadınların durumu ve Emeviler ve Abbasilerde yönetimde etkili olan bazı örnek kadınlar tanıtılmaktadır.
Dersin Ön Koşulu
Bulunmamaktadır.
Kaynaklar
1. Hatalmış, Ali. Abbasi Halifelerin Ümmüveled Eşleri. Ankara: İlâhiyât, 2020. 2. Abbott, Nabia. Hayzuran ve Zübeyde Bağdat’ın İki Kraliçesi. çev. Suat Kaya. Ankara: Yurt Kitap Yayın, 2000. 3. Altınay, Ahmet Refik. Kadınlar Saltanatı. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2011.
Notlar
1. Güzel, Fatih. İLK İKİ ASRINDA ABBÂSÎ DEVLET YÖNETİMİNDE KADINLARIN ETKİSİ, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 13 Sayı: 69 Mart 2020. 2. Abbasi Sarayında Ümmüveledlerin Yönetime Etkisi: 2. Karan, Cuma. Hayzürân, Şağab ve el-Kahramâniye Örneği, İlahiyat Tetkikleri Dergisi, ilted 54 (Aralık 2020/2). 3. Arslan, İhsan. “Abbâsî Devlet Yönetiminde Kadınların Etkisi: Seyyide Şağab Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/40 (Ekim 2015), 827-840.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | İslâm'ın erken dönemlerinde kadınların durumu hakkında bilgi sahibi olur. |
| ÖÇ02 | Kur'an-ı Kerim ve hadislerde kadınlara dair örnekler verir. |
| ÖÇ03 | Yöneticilikte cinsiyetten çok asıl olanın ehliyet ve liyakat olduğu konularda analizler yapar. |
| ÖÇ04 | İslam'ın erken dönemlerinde ve Emeviler döneminde kadınların değeri, aile sorumluluğu ve yöneticiliği konularında bilgi sahibidir ve bunları açıklar. |
| ÖÇ05 | Abbâsîler devrinde yönetimde etkili olan kadınlar hakkında bilgi verir ve örnekler vererek bu kadınlardan bazılarını tanıtır. |
| ÖÇ06 | Emeviler ve Abbasiler devirlerinde halifelerin cariye ve ümmüveledlerden yönetimde etkili olanları örneklerle açıklar. |
| ÖÇ07 | Abbasilerin güçlü ve zayıf dönemlerinde kadınların durumu, statüsü ve yöneticilikleri arasındaki farklılıkları açıklar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak farklı bir alandaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve derinleştirir. | 2 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar ve farklı disiplinlerle ortak çalışmalar yürütür. | 2 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanında kazanılan lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak ilgili alandaki kaynakları etkin bir şekilde kullanır. | 3 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam Tarihi ve Sanatları alanlarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerini kullanır. | 2 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanır. | |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği bilgiler aracılığıyla farklı disiplin alanlarındaki bilgileri bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturur. | 3 |
| PÖÇ07 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanına özgü sorunları en uygun araştırma yöntem ve teknikleri ile çözümler. | 2 |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgileri toplumun eğitim, kültür ve sanat seviyesinin yükseltilmesi yönünde kullanır. | 3 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanıyla ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni yaklaşımlar geliştirir. | 1 |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Eğitim, kültür ve sanat alanlarında yürütülen çalışmalarda bireysel olarak bağımsız çalışır ve/veya ekip çalışmalarında sorumluluk alarak çözüm üretir. | |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar; kişisel, kurumsal ve ekip çalışmalarını uzmanlık düzeyinde organize eder. | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İslam Tarihi ve Sanatları alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir. | 2 |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanıyla ilgili edindiği bilgileri sorumluluğu altındaki kişi ve gruplara etkin biçimde öğretir. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | İslam tarihinde iz bırakan Etkili kadınlar | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası |
| 2 | Öne çıkan kadın sahabiler | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Bireysel Çalışma |
| 3 | Hz. Hatice ve Hz. Aişe'nin aile ve toplupsal rehberliği | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grup Çalışması, Bireysel Çalışma |
| 4 | Dört Halife, ve Emevi halifelerinin Eşleri ve Yönetimde Etkileri | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma |
| 5 | Cariye ve Ümmüveledler ve yönetime etkileri | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma |
| 6 | Yezid b. Abdülmelik Yönetimde Etkili Olmuş iki Cariyesi Ḥabâbe ve Sellâme | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Grup Çalışması, Bireysel Çalışma |
| 7 | İhtilal ve Kuruluş devrinde Abbasilerde Kadınların Etkisi | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma |
| 8 | Ara Sınavlar | İşlenen konulardan ödevlendirme | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
| 9 | Abbasilerin Yükseliş Dönemlerinde Yönetimde Etkili Olan Kadınlar | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Grup Çalışması |
| 10 | Yönetimde Etkili İki Önemli Kadın: Zübeyde ve Hayzuran | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Grup Çalışması, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma |
| 11 | Servetini Harcayan Şuca ve Yönetime Etkisi | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Benzetim, Bireysel Çalışma, Örnek Olay |
| 12 | Abbasilerin Zayıfladığı Dönemlerde Etkili Olan Halife Eşleri | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Benzetim, Bireysel Çalışma |
| 13 | Yönetimde Etkili Bir Ümmüveled: Şagab Hatun | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grup Çalışması, Bireysel Çalışma |
| 14 | Darbe Girişiminde Bulunan Bir Ümmüveled: Tavus | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma |
| 15 | Zümrüd Hatun ve Yönetime Etkileri | Okuma (dersin konusuyla ilgili makale) ve Ödevlendirme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Benzetim, Örnek Olay, Grup Çalışması |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yıl sonu sınavlarına kadar konulara çalışmak | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yıl sonu sınavlarına kadar konulara çalışmak | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 3 | 42 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 1 | 30 | 30 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 0 | 0 | 0 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 144 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 5,76 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||