Genel Bilgi
| Birim | MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ |
| MADEN MÜHENDİSLİĞİ PR. | |
| Kod | MDS431 |
| Ad | Metalurji |
| Dönem | 2025-2026 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | 7. Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 3 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Etiket | MB Meslek Bilgisi Dersleri S Seçmeli |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Doç. Dr. MAHMUT ALTINER |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Doç. Dr. MAHMUT ALTINER
(Güz)
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Metalurjinin temel prensiplerini kazandırarak, cevherlerden metal ve alaşım üretim süreçlerini öğretmektir. Pirometalurji, hidrometalurji ve elektrometalurji yöntemlerinin yanı sıra, bu süreçlerin termodinamik ve kinetik temelleri hakkında bilgi vermek hedeflenmektedir. Ayrıca, metalurjik işlemlerin endüstriyel uygulamaları, çevresel ve ekonomik boyutları ile sürdürülebilir üretim ve geri dönüşüm teknolojileri konularında bilinç kazandırılması amaçlanmaktadır.
Dersin İçeriği
Definition and Scope of Metallurgy, Relationship Between Metallurgy and Mining Engineering, Concepts of Ore, Mineral, and Metal Basic Terms Used in Metallurgy, Methods Used in End-Product Applications, Preliminary Preparation Processes: Ore Preparation and Beneficiation Methods, Pyrometallurgical Methods: Drying, Calcination, Roasting, Agglomeration, Smelting, Reduction, Purification, etc. Thermal Reduction and Carbon Reduction Hydrometallurgical Methods: Leaching Methods, Solution Purification and Valuable Metal Recovery: Ion Exchange, Solvent Extraction, Chemical Precipitation, Metallic Precipitation Fuels, Refractories Electrometallurgical Methods: Basic Concepts, Metal Recovery by Electrolysis, Electrometallurgical Applications such as Copper and Aluminum Production Metallurgical Thermodynamics and Kinetics: Gibbs Free Energy and Phase Equilibria, Ellingham Diagrams and Reduction Mechanisms, Reaction Rates and Kinetics in Metallurgical Processes Production Methods of Steel and Non-Ferrous Metals: Iron-Steel Production Processes, Production of Non-Ferrous Metals such as Copper, Aluminum, Zinc, Nickel Recycling and Sustainability: Metal Recycling Technologies, Sustainable Production Processes, Environmental Impact, and Carbon Footprint Reduction Methods Industrial Applications of Metallurgical Processes Metalurjinin tanımı ve kapsamı, metalürjinin maden mühendisliği ile ilişkisi, cevher, mineral ve metal kavramları, Metalurjide kullanılan temel terimler, Uç ürün kullanımında kullanılan yöntemler, Ön hazırlık işlemleri:cevher hazırlama ve zenginleştirme yöntemleri Pirometalurjik yöntemler:kurutma, kalsinasyon, kavurma, aglomerasyon, ergitme, indirgeme, saflaştırma vb. Termal redüksiyon ve karbonla indirgeme Hidrometalurjik yöntemler: liç yöntemleri, Çözeltinin saflaştırılması ve değerli metalin kazanımı: iyon değiştirme, solvent ekstraksiyonu, kimyasal çöktürme, metalik çöktürme Yakıtlar, refrakterler, Elektrometalurjik yöntemler: temel kavramlar, elektroliz ile metal kazanımı, elektrometalurjik uygulamalar Metalurjik termodinamik ve kinetik: Gibbs serbest enerjisi ve faz dengeleri, Ellingham diyagramları ve redüksiyon mekanizmaları, Kimyasal reaksiyonların hızları ve metalürjik süreçlerde kinetik, Çelik ve demir dışı metallerin üretim yöntemleri: demir-çelik üretim prosesleri, bakır, alüminyum, çinko, nikel gibi demir dışı metallerin üretimi, Geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik: metal geri dönüşüm teknolojileri, sürdürülebilir üretim süreçleri, çevresel etki ve karbon ayak izi azaltma yöntemleri, Metalurjik proseslerin endüstriyel uygulamaları
Dersin Ön Koşulu
Önkoşul yoktur.
Kaynaklar
(1) Gupta, CK (2003) Chemical Metallurgy, Principles, and Practice (2) Moore JJ (1981) Chemical Metallurgy, Butterworths (3) Petrucci, R. H., Herring F. G., Madura, J. D., Bissonnette, C., (2015) Genel Kimya - İlkeler ve Modern Uygulamalar - Cilt - I (4) Petrucci, R. H., Herring F. G., Madura, J. D., Bissonnette, C., (2015) Genel Kimya - İlkeler ve Modern Uygulamalar - Cilt - II (5) Altıner (2019) Termodinamik ders notu, yayımlanmamış (6) Altıner (2018) Metalurji, yayımlanmamış (7)Yıldız, K., Malzeme Termodinamiği / Sakarya Ün. Metalurji-Malzeme Mühendisliği (8) Wills, B., Naiper-Munn, T., (2006) Mineral Processing Technology
Notlar
HSC 6, Medusa programları
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Metalurjik süreçlerin temel kavramlarını ve prensiplerini anlar ve açıklar |
| ÖÇ02 | Cevherden uç ürün (metal veya bileşik formda) üretimini kavrar. |
| ÖÇ03 | Pirometalurjik yöntemlerde uygulanan metodları bilir ve açıklar. |
| ÖÇ04 | Hidrometalurjik ekstraksiyon metodlarını bilir ve açıklar. |
| ÖÇ05 | Refrakter konusunu bilir |
| ÖÇ06 | Termodinamik ve kinetik analiz yapar ve sonuçları değerlendirir |
| ÖÇ07 | Demir-çelik metalurjisi konularını tanımlar. |
| ÖÇ08 | Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme İşlemlerinin Önemini açıklar. |
| ÖÇ09 | Endüstriyel uygulamaları değerlendirir |
| ÖÇ10 | Çevresel ve ekonomik etkileri açıklar. |
| ÖÇ11 | Elektrometalurji konusunu tanımlar. |
| ÖÇ12 | Sürdürülebilir üretim ve geri dönüşümü değerlendirir |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | PÇ1. (a) Matematik, fen bilimleri ve Maden Mühendisliği disiplinine özgü konularda yeterli bilgi birikimi; PÇ1.(b) bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri, karmaşık mühendislik problemlerinin çözümünde kullanabilme becerisi | 4 |
| PÖÇ02 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | PÇ2. (a) Maden Mühendisliği alanında karmaşık problemleri tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; PÇ2. (b) bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi | 5 |
| PÖÇ03 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | PÇ3. (a) Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; PÇ3.(b) bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi: | 4 |
| PÖÇ04 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | PÇ4. (a) Maden Mühendisliği uygulamalarında karşılaşılan karmaşık problemlerin analizi ve çözümü için gerekli olan modern teknik araçları seçme ve kullanma becerisi; PÇ4.(b) bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi | 5 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | PÇ5. Maden Mühendisliğine özgü problemlerin incelenmesi için deney tasarlama, deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi.: | |
| PÖÇ06 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | PÇ6. (a)Disiplin içi (Maden Mühendisliği) ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi; PÇ6. (b) bireysel çalışma becerisi | |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | PÇ7. (a) Türkçe sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma becerisi; PÇ7. (b) en az bir yabancı dil bilgisi; etkin rapor yazma ve yazılı raporları anlama, tasarım ve üretim raporları hazırlayabilme, etkin sunum yapabilme, açık ve anlaşılır talimat verme ve alma becerisi: | |
| PÖÇ08 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | PÇ8. Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği konusunda bilinçli; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi | |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | PÇ9. Maden Mühendisliğinin etik ilkelerine uygun davranma, mesleki ve etik sorumluluk ve mühendislik uygulamalarında kullanılan standartlar hakkında bilgi | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | PÇ10. Proje yönetimi, risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; girişimcilik, yenilikçilik ve sürdürülebilir kalkınma hakkında farkındalık.:. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | PÇ11. Maden Mühendisliği uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ile çağın mühendislik alanındaki sorunları hakkında bilgi; Maden Mühendisliği çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş ve temel kavramlar (Metalurjinin tanımı, kapsamı ve maden mühendisliği ile ilişkisi. Cevher, mineral ve metal kavramları.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 2 | Metalurjik Süreçlerin Temelleri (Metal üretim yöntemlerinin sınıflandırılması, temel terimler ve süreç akışları.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 3 | Pirometalurji – I (Temel kavramlar, kurutma, kavurma, kalsinasyon ve ergitme işlemleri. Termal redüksiyon yöntemleri) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 4 | Pirometalurji – II (Yüksek fırın ve diğer pirometalurjik ekipmanlar. Örnek prosesler (Fe, Cu, Pb üretimi). | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösteri |
| 5 | Metalurjik Termodinamik – I (Gibbs serbest enerjisi, faz dengeleri ve Ellingham diyagramları.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 6 | Hidrometalurji – I (Temel kavramlar, Liç “çözündürme” yöntemleri, (i) yerinde liç, (ii) yığın liçi, (iii) tank liçi, (iv) basınçlı liç vb) Çözünebilirlik prensipleri | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 7 | Hidrometalurji – II (Çözelti saflaştırma, metal/bileşik kazanımı (çöktürme, çözücü ekstraksiyon, iyon değişimi vb). | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 8 | Ara Sınav | Ders notları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Metalurjik Termodinamik – II (Kimyasal reaksiyonların termodinamiği ve termodinamik hesaplamalar.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 10 | Yakıtlar ve Refrakterler | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 11 | Metalurjik Kinetik (Kimyasal reaksiyon hızları, difüzyon ve kinetik analizler.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 12 | Elektrometalurji (Elektrokimyasal temel kavramlar | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 13 | Elektrometalurji (elektrolizle metal üretimi (Cu, Al üretimi vb). | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 14 | Demir ve Demir Dışı Metallerin Üretimi (Demir-çelik üretim prosesleri ve demir dışı metallerin üretim teknikleri.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 15 | Geri Dönüşüm ve Sürdürülebilir Metalurji (Metal geri dönüşüm teknolojileri, sürdürülebilir metal üretim yöntemleri,) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 16 | Geri Dönüşüm ve Sürdürülebilir Metalurji (çevresel etkiler.) | Literatür taraması | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Alıştırma ve Uygulama |
| 17 | Final Sınavı | Ders notları | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Değerlendirme (Sınav) Yöntemleri ve Kriterleri
| Değerlendirme Türü | Yarıyıl İçi / Yıl İçi Etkisi | Yarıyıl Sonu / Yıl Sonu Etkisi |
|---|---|---|
| 1. Ara Sınav | 100 | 40 |
| Genel Değerlendirme | ||
| Yarıyıl İçi / Yıl İçi Toplam | 100 | 40 |
| 1. Yıl Sonu Sınavı | - | 60 |
| Genel Toplam | - | 100 |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 6 | 6 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 16 | 16 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 78 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,12 | ||
| AKTS | 3 AKTS | ||